مقایسه AM4 و AM5 ؛ آیا زمان ارتقا فرا رسیده است؟

شرکت AMD از یک سوکت کاملا جدید برای تراشه‌های Ryzen 7000 استفاده کرده است. اما تفاوت اصلی آن با AM4 چیست و آیا ارزش ارتقا دادن سیستم را دارد؟

کمپانی AMD در رویداد CES 2022 سر و صدای زیادی به پا کرد و هر دو نسخه پردازنده‌های Ryzen 6000 و Ryzen 7000 را معرفی کرد که به عنوان قطعات لپ‌تاپ ایفای نقش می‌کنند و به زودی به فروش می‌رسند. با این حال، همه برای Ryzen 7000 که جانشین مناسبی برای Zen 3 است هیجان‌زده هستند.

شرکت AMD در طول مراسم معرفی، اطلاعات زیادی درباره‌ی Ryzen 7000 نداد و تنها چیزی که به آن اشاره شد، وجود یک سوکت جدید در AM5 بود. پس نکته‌ی قابل توجه درباره‌ی این پردازنده‌ی جدید چیست؟ در مقایسه با AM4 چه قابلیت‌هایی دارد؟ در ادامه به بررسی این سوالات می‌پردازیم.

AMD طراحی Zen 4 را به LGA تغییر می‌دهد

احتمالا اولین و مهم‌ترین تغییر این است که در سوکت AM5 از یک زمینه‌ی مشبک (LGA) به جای PGA استفاده می‌شود، همانطور که در Intel شاهد چنین طراحی بودیم. حال به طور خلاصه به تفاوت PGA و LGA می‌پردازیم.

PGA، یا صفحه سوزنی مشبک، احتمالا یکی از قدیمی‌ترین تکنیک‌های طراحی برای پردازنده‌های کامپیوترهای رومیزی است. در یک پردازنده‌ی طراحی شده به سبک PGA، یک مربع یا مستطیل داریم که سطح زیرین آن با هزاران پین ریز پوشیده شده است. این پردازنده‌ها داخل سوکتی که به تعداد پین‌های روی پردازنده سوراخ دارد قرار می‌گیرند و قبل از راه اندازی سیستم خنک‌کننده توسط یک بازوی نگهدارنده چفت می‌شوند.

همه چیز به خوبی پیش می‌رود تا زمانی که به معایب این طراحی دقت می‌کنید. پین‌های زیر پردازنده بسیار ظریف هستند و اگر با ملایمت به آن برخورد نکنید ممکن است تصادفا آن‌ها را بشکنید، بسته به پینی که شکسته ممکن است قطعه شما مشکلی نداشته باشد، کمی بد کار کند و یا کاملا از کار بیفتد. چنین اتفاقی برای یک پردازنده اصلا خوب نیست.

طراحی LGA کاملا متفاوت است. در طراحی به روش LGA هیچ پینی بر روی پردازنده مشاهده نمی‌شود. در عوض پردازنده با پَدهای ارتباطی پوشیده شده است. پین‌ها هنوز هم وجود دارند، اما داخل قطعه تعبیه شده‌اند و چیزی از بیرون پردازنده دیده نمی‌شود. هنوز هم احتمال اینکه تصادفا به چیزی آسیب بزنید وجود دارد، اما شکستن یک پین بر روی مادربورد سخت‌تر از شکستن آن بر روی پردازنده است.

شرکت Intel در سال 2004، طراحی به سبک LGA را با سوکت LGA 775 آغاز کرد. در حالی که AMD در تمام این سال ها از AM2 تا AM4 همچنان به طراحی به سبک PGA ادامه داد. این شرکت گاهی به طراحی به سبک LGA روی می‌آورد، و نتیجه این تغییر رویکرد را می‌توان بر روی تراشه‌های Threadripper و Epyc دید.

اما نهایتا شرکت AMD با معرفی AM5 نشان داد که قصد دارد در تراشه‌های اصلی کامپیوترها از طراحی به سبک LGA استفاده کند. AM5 به تعداد 1718 پد ارتباطی در بخش زیرین پردازنده دارد، در AM4 تعداد این پدها 1331 عدد بود. هر دوی این پردازنده‌ها اندازه‌های یکسانی دارند و این موضوع نشان دهنده‌ی پیشرفت فوق‌العاده‌ی LGA در تراکم پدهای ارتباطی و همینطور دوام آن است.

وجود پدهای ارتباطی ضروری است؛ به گفته‌ی AMD برای پشتیبانی از حافظه DDR5 و  PCI Express 5.0 باید پدهای تماسی بیشتری در آن گنجانده شود. همچنین وجود این پدها به بهبود یکپارچگی سیگنال کمک می‌کند.

از خنک‌کننده‌های پردازنده AM4 می‌توان برای AM5 نیز استفاده کرد

به یاد دارید که در بخش‌های قبل به هم اندازه بودن تراشه‌های AM4 و AM5 اشاره کردیم؟ این هم اندازه بودن اتفاقی نیست. اینکه طراحی سیستم خنک‌کننده پردازنده در سوکت AM5 دست نخورده باقی بماند اولویت مهندسین شرکت AMD بود. در نتیجه، خنک‌کننده‌های AM4 ، بدون اینکه نیاز باشد تا براکت آداپتور اضافی بخرید، با نسخه‌ی AM5 سازگار هستند و به خوبی کار می‌کنند.

این موضوع به دلایل بسیاری حائز اهمیت است. شرکت Intel که هر دو یا سه نسل یک بار سوکت‌ها را تغییر می‌دهد در یکسان نگهداشتن سازگاری قطعات دچار مشکل می‌شود.

طی انتقال از ) LGA 1200 (Comet Lake/Rocket Lake به LGA 1700 (Alder Lake) متوجه این مشکل شدیم. کاربرانی که قصد دارند از خنک‌کننده‌های قدیمی خود استفاده کنند باید براکت جدید تهیه کنند و در غیر این صورت مجبورند به سراغ خنک‌کننده‌های جدید بروند. این هزینه‌ی اضافه قابل قبول نیست.

به گفته‌ی AMD در استفاده از AM5 چنین مشکلی وجود ندارد. با اینکه AM5 پکیجینگ کاملا متفاوتی دارد، AMD توانست همان روش نصب، سوراخ‌ها، و سازگاری براکت‌ها را از AM4 به AM5 حفظ کند. این یعنی اگر در حال حاضر بر روی سیستم خود AM4 دارید و می‌خواهید آن را به AM5 ارتقا دهید تنها چیزی که نیاز دارید تعویض مادربورد و پردازنده است و خنک‌کننده شما نیاز به تعویض ندارد.

البته اگر قصد دارید چند سال دیگر هم از خنک‌کننده‌ی خود استفاده کنید باید به موارد دیگری مثل بالا رفتن گرما و برق مورد نیاز نیز توجه داشته باشید. تا زمانی که تراشه‌های AMD، TDPیکسان دارند مشکلی نخواهید داشت، اما اگر قصد خرید تراشه‌ی سطح بالاتری مثل Ryzen 9 را داشتید حتما موارد ذکر شده را به یاد داشته باشید.

شرکت AMD سوکت AM4 را در سال 2016 روانه بازار کرد و از آن زمان 6 سال می‌گذرد. پس انتظار می‌رود که AMD تا سال‌های زیادی از AM5 نیز پشتیبانی کند، یعنی خنک‌کننده‌ی شما برای مدت زمان زیادی به سلامت کار خواهد کرد.

آیا در حال حاضر باید به سراغ AM5 رفت؟

اینکه آیا مشخصات سیستم شما تحمل به روز رسانی به Ryzen 7000 و AM5 را دارد بیشتر به خود تراشه‌ها بستگی دارد تا سوکت. گرچه، استفاده از سوکت جدید به این معنی است که نمی‌توانید از مادربورد X570 و B550 فعلی خود برای ارتقا نسل بعدی پردازنده‌های کامپیوترهای رومیزی شرکت AMD استفاده کنید. البته با تعویض نکردن خنک‌کننده در هزینه‌ها صرفه جویی می‌کنید، اما وقتی یک تراشه‌ی جدید می‌خرید باید مادربورد خود را نیز تعویض کنید.

این یعنی، اگر Ryzen 5000 دارید بهتر است به همان اکتفا کنید. مطمئنا Ryzen 7000 قابلیت‌های هیجان‌انگیز بسیاری دارد اما خرید یک مادربورد جدید خرج اضافی روی دستتان می‌گذارد و اگر قبلا برای مادربورد خود زیاد هزینه کرده‌اید بهتر است از این کار منصرف شوید.

اما اگر Ryzen 3000/2000 دارید ارزش این هزینه کردن را دارد. باز هم مشکل تعویض مادربورد را دارید اما در این صورت، خرید Ryzen 7000 ارتقا بزرگی برای سیستم شما به حساب می‌آید و ارزشش را دارد.

تعویض سوکت بدون هیچ مشکلی

AM5 نه تنها به سبک LGA طراحی شده بلکه می‌توان آن را به راحتی و بدون هیچ مشکلی از جا در آورد و تعویض کرد، علاوه بر این می‌توانید خنک‌کننده‌ی قدیمی خود را نیز نگهدارید. حال که متوجه تفاوت‌ها شدید امیدواریم به راحتی تصمیم بگیرید و سیستم خود را به پلتفرم جدید AMD مجهز کنید.

منبع: Makeuseof