سوکت پردازنده چیست و چه کاربردی دارد؟

سوکت پردازنده چیست و چه کاربردی دارد؟ در این مقاله به این سوال پاسخ خواهیم داد و برای آشنایی با انواع سوکت پردازنده مادربرد شما را راهنمایی خواهیم کرد. با اگزومگ همراه باشید.

سوکت پردازنده بخشی خاص روی مادربرد است که به طور هدفمند برای نگهداری از واحد پردازش مرکزی (CPU) طراحی شده است. سوکت پردازنده یا اسلات پردازنده برای هزاران پین یا نقطه تماس برای انتقال برق و داده بین پردازنده و سایر پردازنده‌های مادربرد طراحی شده و معمولاً در رایانه‌های رومیزی و ورک‌استیشن‌ها یافت می‌شود.

یک مادربرد چند سوکت CPU دارد؟

بیشتر مادربردهای تجاری فقط با یک سوکت پردازنده (سی‌ پی‌ یو) عرضه می‌شوند. برخی از محصولات ممکن است سوکت‌های سی‌پی‌یو دوگانه روی یک مادربرد داشته باشند. سوکت‌های سی‌پی‌یو دوگانه با توانایی دو برابر کردن عملکرد سیستم، ممکن است جذاب به نظر برسند. با این حال، پشتیبانی از چندین سی‌پی‌یو به طور همزمان بسیار چالش برانگیز است و اغلب مشکلات توزیع برق و داده دارد.

همچنین، به دلیل هزینه بالای اضافه کردن سی‌پی‌یو اضافی به سیستم، باید در تصمیم خود تجدید نظر کنید. به خصوص با وجود نوآوری‌های ادامه دار، پردازنده‌های قدرتمندی که شامل چندین هسته پردازشی در یک پردازنده هستند، گزینه بسیار اقتصادی تری است.

با وجود چالش‌های استفاده از چندین سی‌پی‌یو ، موارد نادری وجود دارد که یک سیستم سازمانی برای پشتیبانی از حداکثر هشت پردازنده که به طور همزمان اجرا می‌شوند، طراحی شده است.

در همین رابطه بخوانید: تفاوت پردازنده لپ تاپ و دسکتاپ

سوکت CPU چگونه کار می‌کند؟

سوکت‌های سی‌پی‌یو برای نگه داشتن ایمن پردازنده سی‌پی‌یو روی مادربرد طراحی شده‌اند و به جلوگیری از آسیب‌های احتمالی هنگام جابجایی دستگاه کمک می‌کنند. مکانیسم قفل سی‌پی‌یو را با یک اهرم که فشار ثابتی به پردازنده اعمال می‌کند و مطمئن می‌شود که نقاط تماس پردازنده به درستی با سوکت سی‌پی‌یو هم تراز شده و در جای خود محکم هستند.

اگرچه اسلات‌های سی‌پی‌یو شکل مربعی دارند، اما تنها یک جهت نصب صحیح وجود دارد که با یک مثلث کوچک در لبه سی‌پی‌یو و سوکت سی‌پی‌یو مشخص می‌شود. اسلات‌های سی‌پی‌یو از مواد مقاوم در برابر حرارت بالا ساخته شده‌اند که می‌توانند در برابر گرمای پردازنده مقاومت کنند.

چگونه سوکت CPU مناسب را انتخاب کنیم؟

انواع مختلفی از سی‌پی‌یو ها و سوکت‌های سی‌پی‌یو در بازار وجود دارد. به طور معمول، سازنده مادربرد نوع سوکت سی‌پی‌یو و سی‌پی‌یوهایی که برای مادربرد پشتیبانی می شوند را بیان می‌کند. نکته مهم این است که سازگاری سوکت CPU دائماً بر اساس آخرین نسل سی‌پی‌یو تغییر می‌کند، تناسب فیزیکی تضمین نمی‌کند که سی‌پی‌یو با سوکت سی‌پی‌یو کار کند.

این به دلیل عوامل طراحی مختلفی است، سیستم‌های تحویل برق در سوکت سی‌پی‌یو قدیمی تر ممکن است برای سی‌پی‌یو جدیدتر با TDP (توان حرارتی) بالاتر طراحی نشده باشند.

برخی از فرآیندهای ارتقاء سی‌پی‌یو در سوکت سی‌پی‌یو قدیمی ممکن است برای سازگاری نیاز به به‌روزرسانی BIOS داشته باشند. با این حال، در حال حاضر، سه نوع سوکت سی‌پی‌یو وجود دارد که ثابت هستند و درک انواع مختلف سوکت سی‌پی‌یو ممکن است به روند تصمیم گیری شما کمک کند.

آشنایی با انواع سوکت پردازنده مادربرد

PGA

PGA مخفف Pin Grid Array است، یک سوکت نیروی صفر (ZIF) است که در آن هزاران پین فلزی روی سی‌پی‌یو وجود دارد که به سوکت سی‌پی‌یو با هزاران شکاف پین که با هر یک از پین های سی‌پی‌یو مطابقت دارد، متصل می‌شود. ZIF اساساً به این معنی است که در طول فرآیند نصب، بدون نیاز به هیچ نیروی فشاری، فقط می توانید سی‌پی‌یو را به آرامی روی سوکت سی‌پی‌یو قرار دهید، برخلاف کارت های PCIe یا سوکت چیپ حافظه.

کمپانی AMD امروزه به دلایل و مزایای متعدد، از سبک PGA برای اکثر سی‌پی‌یوهای خود استفاده می‌کند.

مزایای PGA این است که پین به اندازه کافی ضخیم است تا جریان بیشتری را تحمل کند، در مقایسه با LGA محکم‌تر است و نصب یا تعمیر آن آسان‌تر است. نقطه ضعف PGA این است که قطعات شکننده یا پین ها روی سی‌پی‌یو قرار دارند. این بدان معناست که در صورت آسیب دیدن پین ها، باید سی‌پی‌یو گران قیمت را تعویض کنید، که هزینه آن بسیار بیشتر از تعویض مادربرد ارزان است.

LGA

LGA مخفف Land Grid Array یک نوع سوکت سی‌پی‌یو است که در آن پین های فلزی در سوکت روی مادربرد قرار دارند و سی‌پی‌یو با پدهای تماس طلایی تخت در پایین پردازنده طراحی شده است. از آنجایی که سوکت CPU LGA از شبکه های پین ساخته شده است، در صورت آسیب دیدن پین های شکننده، تعویض مادربرد در مقایسه با سی‌پی‌یو هزینه کمتری دارد. اینتل به دلیل مزایای متعدد سی‌پی‌یوهای خود را در سال 2002 از PGA به LGA تبدیل کرد.

مزیت سوکت پردازنده LGA هزینه تعمیر مادربرد ارزان‌تر و امکان قرار دادن پین های بیشتر در فضای مشابه در مقایسه با سبک PGA است. سی‌پی‌یو دائماً داده های 32 بیتی یا 64 بیتی را میلیاردها بار در ثانیه منتقل می‌کند. هرچه کانکتورهای پین فیزیکی بیشتر باشند، پشتیبانی بیشتری برای قدرت اضافی و سرعت سریعتر ایجاد می‌شود. نقطه ضعف این است که پین های LGA نازک تر و شکننده تر هستند که تعمیر پین های آسیب دیده را دشوارتر می‌کند.

در همین رابطه بخوانید: نحوه بررسی دمای CPU کامپیوتر و کاهش آن

BGA

BGA یا Ball Grid Array یک نوع سوکت پردازنده است که نیاز به لحیم کردن سی‌پی‌یو روی سوکت سی‌پی‌یو در هنگام نصب با استفاده از گرد و غبار لحیم ریز برای ایجاد یک پیوند قوی تر و اتصال دائمی بین سی‌پی‌یو و سوکت سی‌پی‌یو است. BGA به دلیل فرآیند نصب پیچیده آن، سبک کمتر توصیه شده است، به خصوص برای سیستم‌های کاستوم. BGA بیشتر در لپ‌تاپ‌ها یا برنامه های تستی استفاده می‌شود که از سی‌پی‌یو بدون پین استفاده می‌کنند و پردازنده را درست روی مادربرد لحیم می‌کنند.

مزایای BGA این است که بادوام تر است، فضای کمتری نیاز دارد و اتصالات دقیق‌تر و سریع‌تری ارائه می‌دهد. معایب BGA این است که به ابزارهای خاصی برای نصب، فرآیند نصب پیچیده، نصب دائمی و غیرقابل تکرار نیاز دارد.

چگونه سوکت‌های CPU خنک می شوند؟

دو راه برای خنک کردن سی‌پی‌یو وجود دارد، با فن یا خنک کننده غیرفعال. در اطراف سوکت سی‌پی‌یو ، گزینه های نصب برای نصب یک هیت‌سینک و سیستم فن برای خنک کردن سی‌پی‌یو در طول کارهای سنگین وجود دارد.

خنک کننده بادی

خنک کننده هوا با فن شامل هیت‌سینک های بزرگ با بسیاری از باله است که گرما را از سی‌پی‌یو هدایت می‌کنند و به یک فن نیاز دارند تا گرما را از بین ببرد زیرا هیت‌سینک به تنهایی برای خنک کردن سی‌پی‌یو کافی نیست. هر دو فن و هیت‌سینک در بالای سوکت سی‌پی‌یو قرار می گیرند و به پایه مخصوص در اطراف سوکت سی‌پی‌یو متصل می شوند.

خنک کننده مایع

سیستم خنک کننده مایع پردازنده را با آب جاری به بلوک خنک کننده که گرما را از سی‌پی‌یو به آب منتقل کرده، خنک می‌کند. سیستم‌های خنک کننده مایع شامل قطعات مکانیکی بیشتری نسبت به سیستم‌های خنک کننده بادی مانند پمپ‌های آب، مخازن، رادیاتورها و غیره هستند. از این رو، سیستم خنک کننده مایع گران ترین راه حل خنک کننده در بین این سه است.

خنک کننده غیرفعال

راه حل های خنک کننده غیرفعال از یک طراحی بدون فن استفاده کرده، به طور طبیعی گرما را از سی‌پی‌یو به محفظه بیرونی رایانه منتقل می‌کنند که به طور غیرفعال سی‌پی‌یو را خنک می‌کند. طراحی حرارتی درخشان سیستم خنک کننده غیرفعال بدون فن، مزایا و مزایای بی شماری را در مقایسه با خنک کننده هوا و فن که از فن استفاده می‌کند، ارائه می‌دهد.

هیت‌سینک از مواد بسیار رسانایی مانند آلومینیوم و مس ساخته شده است که گرما را به محفظه سنگین فلزی اکسترود شده منتقل می‌کند که از اجزای داخلی محافظت کرده و در عین حال گرما را دفع می‌کند.

فن می تواند راه حل مناسبی برای خنک کردن سی‌پی‌یو باشد. با این حال، برای راه حل های صنعتی حیاتی که در معرض محیط های شدید قرار دارند، فن ها خطرات مختلفی را برای به خطر انداختن راه حل ها به همراه دارند.

در همین رابطه بخوانید: جلوگیری از افت سرعت پردازنده هنگام بازی

سوکت‌های CPU AMD در مقابل Intel

هنگام انتخاب سوکت پردازنده برای یک سی‌پی‌یو خاص، چندین چک لیست برای بررسی وجود دارد تا سازگاری بین سی‌پی‌یو و اسلات های سی‌پی‌یو شما تضمین شود. برند سازنده، نوع سوکت و سازگاری چیپ‌ست از جمله عوامل اصلی هستند که قبل از تهیه سوکت سی‌پی‌یو یا اسلات سی‌پی‌یو برای پردازنده خود باید تأیید کنید.

چیپ‌ست اساساً جزء الکترونیکی یا دقیقاً مرکز ارتباطات و کنترل کننده ترافیک در سوکت سی‌پی‌یو است که مدیریت جریان برق و داده بین سی‌پی‌یو ، رم، درایوهای ذخیره سازی، شتاب دهنده های عملکرد و غیره را بر روی مادربرد بر عهده دارد.

سیستم‌های SoC در مقابل Socket CPU

SoC مخفف سیستم‌های روی تراشه است، یک مدار مجتمع است که شامل CPU، GPU، RAM، رابط های جانبی و موارد دیگر است که همه در یک چیپ سیلیکونی پیکربندی شده‌اند. واحد SoC کمی بزرگتر از سی‌پی‌یو است، اما با عملکردی بسیار بیشتر. سی‌پی‌یو برای هر عملکرد به اجزای جداگانه ای نیاز دارد که در نهایت فضای بیشتری را اشغال می‌کند.

اکثر SoC ها بر اساس معماری ARM بوده و متفاوت از پردازنده‌های x86 هستند، SoC ها بسیار کم مصرف‌تر و سریع‌تر هستند، زیرا تمام اجزای سازنده به هم قالب گیری شده‌اند که تأخیر را حذف می‌کند. مصرف برق کمتر و پردازش سریعتر SoC ها باعث شده است که آنها در تعداد زیادی دستگاه قابل حمل با باتری استفاده شوند.

در حال حاضر، آخرین جهش بزرگ برای SoC، چیپ Apple M1 است که در لپ‌تاپ‌های MacBook استفاده شده است و جایگزین CPU x86 می‌شود که معمولاً برای پی‌سی یا لپ‌تاپ استفاده می‌گردد. در آینده، ممکن است شاهد سوکت‌های SoC باشیم که تراشه‌های SoC را وارد می‌کنند که ارتقاءهای بسیار کم‌مصرف‌تر و قدرتمندتری را ارائه خواهند داد.

در همین رابطه بخوانید:‌ بررسی آسیب احتمالی پردازنده در اثر حرارت بیش از حد

پرسش و پاسخ – سوالات متداول

آیا سوکت و سی‌پی‌یو یک چیز هستند؟

نه، سوکت یا سوکت سی‌پی‌یو یا اسلات سی‌پی‌یو یک مکان خاص روی مادربرد است که پردازنده‌های سی‌پی‌یو را در جای خود نگه می دارد. سی‌پی‌یو یا واحد پردازش مرکزی پردازنده چند هسته ای است که هنگام اجرای برنامه های کامپیوتری دستورالعمل ها را اجرا می‌کند.

چگونه نوع سوکت CPU خود را بررسی کنم؟

روش‌های مختلفی برای بررسی نوع سوکت سی‌پی‌یو شما وجود دارد، ساده‌ترین راه این است که روی مادربرد چاپ شده روی سوکت سی‌پی‌یو که نشان‌دهنده نوع سی‌پی‌یو سازگار است، بررسی کنید. یکی دیگر از راه های بررسی این است که از صفحه مشخصات محصول اینتل (ARC) در سایت "Identify you Intel Processor" بازدید کنید. یا فقط می توانید از یک سایت پایگاه داده CPU شخص ثالث برای بررسی نوع سوکت سی‌پی‌یو خود استفاده کنید.

Intel 9th Gen از چه سوکتی استفاده می‌کند؟

CPU نسل نهم اینتل از سوکت LGA1151 استفاده می‌کند، به این معنی که 1151 اتصال روی سی‌پی‌یو و سوکت سی‌پی‌یو وجود دارد. برای چیپست، به چیپست سری 300 اینتل نیاز دارد و برخی از مادربردها ممکن است برای سازگاری با Intel 9th Gen به به‌روزرسانی بایوس نیاز داشته باشند.

آیا می توانم هر CPU را در مادربرد خود قرار دهم؟

نه، نمی توانید یک سی‌پی‌یو تصادفی را روی مادربرد خود نصب کنید زیرا شکل‌ها، اندازه‌ها، تعداد پین‌ها، چیپست و غیره سی‌پی‌یو همه یکسان نیستند و تغییرات آنها بسیار زیاد است. این بدان معناست که چیپست مادربرد و سی‌پی‌یو نیز باید به طور مکرر تغییر کنند.

انجام تحقیقات سریع برای چیپست پردازنده سازگار با سی‌پی‌یو مورد نظر شما می تواند شما را از هزینه غیر ضروری تعویض پردازنده یا سوکت به سی‌پی‌یو مناسب نجات دهد. اگرچه سی‌پی‌یو می‌تواند به‌صورت فیزیکی به سوکت متصل شود، اما لزوماً به معنای کارکرد آنها نیست.

رایج ترین سوکت CPU چیست؟

رایج ترین سوکت‌های سی‌پی‌یو ، سوکت‌های PGA و LGA هستند. اینتل بیشتر از سوکت LGA برای سی‌پی‌یو های خود استفاده می‌کند و AMD نیز از PGA برای اکثر پردازنده‌های خود بهره می‌برد. برخی از سوکت‌های پردازنده‌های AMD نیز از سوکت‌های LGA مثل Socket sTRX4/Socket SP3r3 برای سری AMD Ryzen Threadripper استفاده می‌کنند.

مطالب مرتبط – بیشتر بخوانید

- چگونه خمیر حرارتی را از روی پردازنده پاک کنیم؟

- راهکارهای نرم افزاری برای افزایش فریم ریت

- تعداد هسته در برابر سرعت کلاک؛ کدام برای پردازنده مهم‌تر است؟