کامپیوترها برای حفظ عملکرد مناسب و ایده‌آل خود به گردش هوای خوب داخل کیس و محفظه قطعات نیاز دارند. راه‌های بسیاری برای مدیریت نحوه آرایش فن‌های داخل کیس وجود دارد و حساب کردن روی سازندگان کیس‌های کامپیوتر برای مدیریت آن‌ها همیشه بهترین انتخاب به حساب نمی‌آید. همچنین باز کردن کیس PC و آرایش دوباره‌ی قطعات سخت‌افزاری می‌تواند کاری سخت و زمانبر باشد. بنابراین در این مطلب به کمک شما آمده‌ایم.
خبر خوب این است که فن‌ها یکی از ساده‌ترین قطعات داخل سیستم شما به شمار می‌روند. معمولاً جای بستن آن‌ها مشخص است و شما برای بستن آن‌ها تنها به 4 پیچ نیاز دارید. هر فن برای بحث توان‌رسانی به یک کانکتور نیاز دارد و اگر نورپردازی آن قابل شخصی‌سازی باشد، یک فن کانکتور دیگر نیز مورد نیاز است. قبل از این که شروع به سازمان‌دهی و آرایش فن‌های خنک کننده کنید، باید یک سری نکات را بدانید. پس از دانستن این نکات، چیدن فن‌ها برای گرفتن بیشترین و بالاترین سطح عملکرد از آن‌ها به کار آسان‌تری تبدیل می‌شود.
نکات ابتدایی
پیش از این که تصمیم بگیرید چگونه فن‌های خود را بچینید، باید یکسری نکات را به شما گوشزد کنیم که شامل اصطلاحات کلیدی و مشخصات فنی می‌شوند. انتخاب فن درست و مناسب و البته چینش و اتصال درست آن‌ها بسیار مهم است. این شما و این مهم‌ترین نکات:
فن‌های از پیش نصب شده: بیشتر کیس‌های کامپیوتر با یک یا چند فن از پیش نصب شده عرضه می‌شوند. بیشتر کیس‌ها یک فن در بخش پشتی دارند که به فن اگزوز (Exhaust) معروف است و هوای داغ را از پشت کیس خارج می‌کند. کیفیت فن‌های کیس با یکدیگر تفاوت دارند اما معمولاً همتراز با کیفیت کیس هستند. بهترین کیس‌های PC اغلب فن‌های خوبی نیز دارند و در این حالی است که کیس‌های ارزان‌قیمت‌تر و پایین‌رده‌تر از فن‌هایی با عملکرد پایین‌تر بهره می‌برند.
اندازه فن: فن‌ها با اندازه‌های مختلفی در بازار موجود هستند اما اندازه‌های متعارف و شناخته شده، شامل فن‌های 120، 140 و 200 میلی‌متر می‌شوند. البته فن‌های بزرگ 200 میلی‌متری در دوره و زمانه کنونی محبوبیت خاصی ندارند. نقطه قوت فن‌های بزرگتر این است که آن‌ها می‌توانند هوای بسیاری را سرعت چرخش (RPM) کمتر حرکت دهند و همین موضوع نویز و سر و صدای فن را کاهش می‌دهد. حتماً چک کنید که کیس کامپیوتر شما از چه سایزی از فن پشتیبانی می‌کند و البته کجا می‌توان این فن‌ها را نصب کرد.
چرخش هوا، سرعت و نویز: میزان هوایی که یک فن می‌تواند به حرکت درآورد با واحد فوت مکعب در دقیقه یا CFM اندازه‌گیری شده و معمولاً میزان چرخش هوایی که یک فن ایجاد می‌کند با CFM گزارش داده می‌شود. عدد CFM بسته به اندازه فن، سرعت یا RPM آن و البته چگونگی تعادل سطح نویز می‌تواند متفاوت و متغیر باشد. اما یک فن کیس خوب، همیشه باید بالای 50 CFM چرخش هوا یا Airflow داشته باشد.
RPM یا دور بر دقیقه به ما می‌گوید که یک فن چقدر سریع می‌تواند بچرخد. هر چه عدد RPM بیشتر باشد، هوای بیشتری حرکت داده می‌شود. با این حال، سرعت بالاتر معمولاً به معنی نویز و سر و صدای بیشتر است و این نیز با واحد دسی‌بل (dB) اندازه‌گیری می‌شود. فنی که سرعت چرخش سریع‌تری داشته باشد، معمولاً موتور قدرت‌مندتری دارد و لرزش بیشتری تولید می‌کند. اگر از کاربرانی هستید که نویز فن می‌تواند برایتان آزار دهنده باشد، فن‌هایی را انتخاب کنید که نویز آن‌ها کمتر از 30 دسی‌بل است.
زمانی که به خرید فن اقدام می‌کنید، توجه داشته باشید که بسته به قیمت و هزینه فن، تعادل مناسبی میان چرخش هوا و نویز برقرار باشد. فاکتور سرعت یا RPM اهمیت کمتری دارد چرا که تا زمانی که فن بتواند هوای خوب و قابل توجهی را بدون ایجاد صدای زیاد به حرکت درآورد، همه چیز خوب است. اگر از کاربران حرفه‌ای باشید، می‌توانید از طریق بایوس سیستم یا نرم‌افزارهای مختلف برای فن خود الگوی حرکتی ایجاد کرده و با قوس فن مناسب، تعادل خوبی میان عملکرد خنک‌کنندگی و سطح نویز به وجود آورید.
یک راه دیگر این است که برای سیستم خود از فن‌های بزرگتر استفاده کنید. در صورت استفاده از فن‌های بزرگتر، طبیعتاً تعداد آن‌ها کمتر می‌شود سطح نویز نیز کاهش می‌یابد. البته بسته به فن‌های کیسی که انتخاب می‌کنید، استفاده از فن‌های بزرگتر معمولاً هزینه بیشتری برای شما به همراه دارد.
جهت فن: مانند هر فن دیگری، فن‌های کیس نیز دو جهت Intake (گرفتن هوا از بیرون) و Exhaust (پرتاب هوا به بیرون) دارند. اگر مطمئن نیستید که کدام طرف این‌تِیک یا اگزوز است، دنبال پیکان کوچکی در گوشه‌های فن بگردید. سازندگان فن معمولاً این علامت را روی یک لبه فن قرار می‌دهند تا جهت چرخش هوا را مشخص کنند. اگر چنین چیزی روی فن شما وجود ندارد، می‌توانید به سادگی از دست خود استفاده کنید و جهتی که هوا در آن حرکت می‌کند را تشخیص دهید. یک راه دیگر نیز وجود دارد؛ معمولاً یک استیکر از برند فن در سمتِ Intake قرار گرفته است!
نصب: نصب فن‌های کیس کار راحتی است. کیس شما در قسمت جلویی، پشتی، پایینی یا بالایی امکان نصب فن دارد و حتی گاهی اوقات می‌توانید در کناره‌های کیس نیز فن نصب کنید. هر کیس از اندازه‌های فن متفاوتی پشتیبانی می‌کند (معمولاً 120 یا 140 میلی‌متری) پس کیس خود را پیش از خرید فن به خوبی بشناسید.
نصب فن به سادگی جای‌گذاری آن داخل کیس، همتراز کردن آن با سوراخ‌های نصب و پیچ کردن آن‌ها در جای خود است. پس از این کار، کابل برق فن را به هدر مادربرد خود نصب کنید. اگر فن شما کانکتور RGB یا ARGB دارد نیز می‌توانید آن را به هدر مربوطه متصل کنید. باز کردن فن‌ها نیز بسیار ساده است؛ کانکتورهای برق و RGB را جدا کنید و پیچ‌ها را باز نمایید. البته مطمئن شوید که در هنگام انجام این کارها، سیستم کاملاً خاموش است و ترجیحاً هیچ برقی در آن جریان ندارد.
نکات اساسی گردش هوا و فشار کیس
به صورت کلی، هدف از جای‌گیری صحیح فن‌ها داخل کیس، ایجاد کانال گردش هوا یا Airflow از سمت راست یا بالا به سمت چپ یا پایین است. این کانال و جریان باید هوای خنک را از پردازنده مرکزی (CPU)، پردازنده گرافیکی (GPU) و دیگر قطعات داغ و حساس کامپیوتر شما عبور دهد و سپس از پشت یا بالای کیس خارج شود. این مسیر در واقع هوای خنک را وارد و هوای داغ را خارج می‌کند و اینگونه یک چرخه به وجود می‌آید.
موضوع مهم بعدی، فشار کیس است. فشار کیس به چه معنی است؟ تعداد فن‌هایی که هوای خنک را دریافت می‌کنند در برابر تعداد فن‌هایی که هوای داغ را به بیرون پرتاب می‌کنند. این کار فشار مثبت یا منفی داخل کیس ایجاد می‌کند و زمانی که به صورت بی‌نقص به تعادل برسند فشار خنثی محقق می‌شود.
فشار مثبت کیس زمانی است که فن‌ها در جهتی قرار می‌گیرند که هوا بیش این که خارج کنند، وارد کیس می‌‌سازند. فشار منفی زمانی به وجود می‌آید که تعداد فن‌هایی که هوا به بیرون پرتاب می‌کنند، از فن‌هایی که هوا می‌کِشند بیشتر باشد. فشار خنثی زمانی است که تعداد فن‌های Intake و Exhaust برابر باشند. به خاطر این که کیس‌های کامپیوتر بسته نیستند و تعداد و قدرت فن‌ها می‌تواند متفاوت باشد، معمولاً در کیس خود فشار مثبت یا منفی دارید و کمتر پیش می‌آید که به فشار خنثی برسید.
فشار هوای مثبت و منفی داخل کیس هر کدام طرفداران خود را دارد و هر کدام یک سری فایده و ویژگی دارند. فشار هوای مثبت مطمئن می‌شود که قطعات سخت‌افزاری شما همیشه با هوای خنک و تازه تغذیه می‌شوند و این موضوع حتی باعث می‌شود گرد و خاک از کامپیوتر شما دور بماند. فشار هوای منفی سریعتاً هوای داغ را از کیس خارج و از رکود هوا جلوگیری می‌کند.
هر دو سیستم فشار، کانال گردش هوا ایجاد می‌کنند و قطعات شما در هر دو حالت خنک می‌مانند. به همین دلیل بسیاری از کاربران سعی می‌کنند فن‌های Intake و Outtake خود را به تعادل برسانند و بیشتر روی جهت گردش هوا تمرکز کنند. فارغ از هر جهتی که انتخاب می‌کنید، بد نیست مطمئن شوید که فن‌های Intake هوای تازه و خنک را هر چه مستقیم‌تر و مؤثرتر به پردازنده و کارت گرافیک شما می‌رسانند. این بدین معنی است که این فن‌ها باید بالای کیس بسته شوند. البته اگر کیسی دارید که از پایین نیز تهویه داشته و ارتفاع خوبی از زمین دارد، بستن فن‌ها در پایین نیز گزینه خوبی به شمار می‌آید. فقط مطمئن شوید فضای کیس شما از زیر توسط چیزی گرفته نشده باشد و هوا به خوبی توسط فن‌ها دریافت شود.
در قسمت دوم مقاله به سناریوهای مختلف جای‌گذاری و تعیین محل نصب فن‌های کیس خواهیم پرداخت.
نظرات
برای ارسال دیدگاه ابتدا باید وارد شوید.