ای‌ ام‌ دی یا اینتل؟ کدام برای یک کامپیوتر گیمینگ مناسب‌تر است؟

اگر قصد دارید یک پردازنده عالی برای گیمینگ و یا یک پردازنده ورک استیشن برای سیستم خود خریداری کنید، تنها دو برند پیش روی شما خواهد بود؛ ای ام دی و اینتل. هر دو برند طرفداران خاص خود را دارند که مداوم در حال جنگ و جدل با همدیگر هستند! اگر در اینترنت جستجو کرده باشید، می‌بینید که دریافت نظرات کارشناسانه و بی‌طرفانه از سوی هواداران دوآتیشه برندهای ای ام دی و اینتل کار دشواری است.

اما در بسیاری از موارد پاسخ واضح به این سوال که «ای ام دی بهتر است یا اینتل»، می‌تواند ابهامات کاربران را برطرف کند. به خصوص در مقطع کنونی که پردازنده‌های نسل دوازدهم اینتل عرضه شده‌اند و بررسی بنچمارک‌ها نتایج معناداری را در مقایسه پردازنده‌ها نشان می‌دهد. در سال‌های اخیر دیدیم که شرکت ای ام دی با عرضه پردازنده‌های رایزن، توانسته رقابتی نزدیک با اینتل داشته باشد، اما هم‌اکنون اینتل با عرضه نسل دوازدهم پردازنده‌های خود، گوی رقابت را ربوده است.

در این مقاله‌ از اگزو سعی خواهیم کرد تا مقایسه واضحی از عملکرد پردازنده‌های ای ام دی و اینتل داشته باشیم (البته پردازنده‌های لپ‌تاپ و سرور در این مقاله لحاظ نشده‌اند). به طور دقیق‌تر بر اساس اهداف کاربری مختلف، عملکرد پردازنده‌های دو برند را به طور مجزا در چندین معیار بررسی خواهیم کرد تا نسبت به مقایسه آن‌ها دید واضحی داشته باشیم؛ معیارهایی مثل قیمت، عملکرد (پرفورمنس)، ساپورت درایور، مصرف انرژی و امنیت.

علاوه بر این، در مورد لیتوگرافی و معماری پردازنده‌ها که بر عوامل مختلفی اثرگذار هستند نیز بحث خواهیم کرد. به طور کلی می‌توان با مقایسه این معیارها و امتیازدهی به دو برند، پیروز نهایی رقابت را مشخص کرد، اما اینکه بخواهید کدام پردازنده را انتخاب کنید، به ویژگی‌ها، قیمت و عملکرد مدنظر شما بستگی خواهد داشت.

به طور خلاصه، اگر خواهان سریع‌ترین پردازنده موجود در بازار هستید، باید نگاهی به سری جدید Alder Lake بیندازید. این سری از پردازنده‌های اینتل تاج پادشاهی را در زمینه گیمینگ از پردازنده‌های ای ام دی پس گرفته‌اند و در تمامی مقیاس‌های عملکردی مثل پردازش‌های تک رشته‌ای و ورک‌لود‌های چندرشته‌ای، در سطحی بالاتر ظاهر شده‌اند. در بستر اینترنت می‌توانید بنچمارک‌ها و مقایسه‌های مختلفی را از پردازنده‌های Core i9-12900K و Core i5-12600K مشاهده کنید. حتی برخی‌ از سایت‌ها، عملکرد این پردازنده‌ها را در ویندوز ۱۱ و در ترکیب با حافظه‌های DDR5 نیز مورد ارزیابی قرار داده‌اند.

اما در مقابل شرکت ای ام دی نیز توانسته است با پردازنده‌های سری Ryzen 5000 در میدان رقابت باقی بماند. مدل‌های بالارده این سری مثل Ryzen 9 5950X و Ryzen 9 5900X قادر هستند در سطحی برابر و یا حتی بالاتر از بهترین پردازنده‌های اینتل (به خصوص پردازنده‌های نسل قبلی) ظاهر شوند. در هنگام عرضه سری Ryzen 5000، عملکرد این تراشه‌ها تقریبا بی‌نظیر بود و در پردازش‌های مربوط به گیمینگ، ویرایش سه‌بعدی، مصرف انرژی و میزان تولید حرارت، توانستند دست بالا را داشته باشند. برای دریافت جزئیات و کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به مقاله مقایسه‌ی پردازنده‌های نسل 11 Intel با پردازنده‌های Ryzen 5000 در مجله اگزو گیم مراجعه کنید.

اما هم‌اکنون شرکت اینتل با عرضه سری پردازنده‌های Alder Lake و معرفی یک معماری هیبریدی جدید که سطح عملکردی خارق‌العاده‌ای را ارائه می‌دهد، توانسته است به طور کلی تراشه‌های دسکتاپ x86 را بازتعریف کند. در مقابل ای ام دی تصمیم گرفته است که تولید پردازنده‌های جدید خود را که از تکنولوژی 3D V-Cache برخوردار هستند، از اواخر امسال آغاز کند. این تراشه‌ها با بهره‌مندی از ۱۹۲ مگابایت کش L3 قدر هستند عملکرد پردازنده‌های جدید Zen 3 را در گیمینگ حدود ۱۵ درصد بهبود دهند.

در نتیجه نبرد اصلی ای ام دی و اینتل حدودا چند ماه دیگر آغاز خواهد شد، اما با این حال بیایید فعلا نگاهی به وضعیت کنونی پردازنده‌های این دو برند داشته باشیم.

ای ام دی در مقابل اینتل؛ کدام یک بهتر است؟

در تصویر زیر می‌توانید به طور خلاصه  نتایج آنالیزها و تست‌هایی که از عملکرد پردازنده‌های دو برند حاصل شده است را مشاهده کنید. در این مقاله و در قسمت‌های بعدی، به طور جزئی و عمیق شرح خواهیم داد که این نتایج چطور حاصل شده‌اند.

با موفقیت مستمری که ای ام دی در چند سال اخیر با پردازنده‌های رایزن به دست آورده است، انتظارات ما از پردازنده‌های رایج در بازار عمومی و پردازنده‌های بازار HDET تغییر کرده است؛ در زمانی که اینتل هنوز از پردازنده‌های ۱۴ نانومتری و معماری Skylake استفاده می‌کرد، ای ام دی توانست به جهش و رشد قابل توجهی در تولید تراشه‌های خود برسد. همانطور که مستحضرید، در چند سال گذشته پردازنده‌های ای ام دی توانستند از حالت ارزان قیمت و پرمصرف بودن به سطحی برسند که با ارائه هسته‌ها و فرکانس بالاتر، عملکرد سریع و کم‌مصرفی را ارائه دهند.

در مقابل اینتل نیز با اضافه کردن ویژگی‌های جدید و هسته‌های بیشتر در پردازنده‌های خود، توانست سهم خود را در بازار حفظ کند. اما با این حال اضافه شدن این ویژگی‌ها و افزایش تعداد هسته یکسری اثرات منفی مثل مصرف برق و تولید حرارت بیشتر را به همراه داشت. این موضوع باعث شد که اینتل بر شیوه طراحی و معماری تراشه‌های خود تجدیدنظر کند.

به طور کلی هم‌اکنون معادلات رقابتی بین ای ام دی و اینتل دستخوش تغییراتی شده است؛ در حال حاضر اینتل می‌داند که باید با پردازنده‌های جدید Alder Lake حاشیه اختلافی که با پردازنده‌های ای ام دی در بحث «نسبت قیمت به علمکرد» داشته است را کاهش دهد. علاوه بر این، Alder Lake با اساسی‌ترین تغییرات در شیوه طراحی کلی SoC پردازنده‌ها در دهه اخیر همراه خواهد بود.

با این حال اینتل هنوز برخی از سیاست‌های خود را در رابطه با شیوه تقسیم‌بندی پردازنده‌ها تغییر نداده است. در نتیجه‌ی این سیاست‌ها، ویژگی‌هایی مثل قابلیت اورکلاک شدن، فقط به پردازنده‌ها و مادربردهای گران‌قیمت محدود می‌شود. علاوه بر این، به دلیل اینکه سیاست اینتل اینگونه است که با اضافه شدن هر ویژگی ریزی به پردازنده قیمت آن نیز افزایش می‌یابد، ای ام دی از این فرصت استفاده کرده و در بازار پردازنده‌های دسکتاپ گزینه‌های ارزان و مقرون به صرفه‌ای را  عرضه کرده است.

گرچه قیمت نسبتا کمتر تراشه‌ها و مزایای عملکردی سری Alder Lake تا حدودی توانسته است این اختلاف قیمتی را با رقیب خود کاهش دهد، اما در نگاه اول اینطور به نظر می‌رسد که تصمیم اینتل مبنی بر عرضه مادربردهای گران‌قیمت سری Z باعث شده است که با خرید پردازنده‌های قوی و مادربرد مناسب آن‌ها، هزینه‌ها هنوز بالا باشد (حداقل تا زمانی که بردهای ارزان‌تر سری B و H-600 در ماه‌های آینده عرضه شوند).

لذا با توجه به اینکه AMD هر سه عامل قیمت، عملکرد و ارزشمندی را ملاک اصلی طراحی پردازنده‌های خود قرار داده است، به نظر می‌آید که برای باقی ماندن در میدان رقابت، باید قیمت‌ها را حتی بیشتر از قبل کاهش دهد. ای ام دی از اواخر امسال تولید پردازنده‌های با فناوری 3D V-Cache خود را آغاز خواهد کرد و همانطور که گفتیم، با بهره‌مندی از ۱۹۲ مگابایت کش L3 از لحاظ تئوری می‌تواند عملکرد گیمینگ را بهبود دهد.

باید منتظر باشیم و ببینیم که این پردازنده‌های جدید در واقعیت به چه شکل عمل خواهند کرد، اما حداقل می‌دانیم که ای ام دی قصد دارد به نسل دوازدهم اینتل پاسخ دهد.

درحال حاضر، وقتی به پردازنده‌های عرضه شده دو شرکت نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که اینتل با پردازنده‌های نسل دوازدهم خود برنده نهایی این جنگ است. اما خب بسته به نیازهایتان، شاید خرید یک پردازنده ای ام دی برایتان بهتر باشد؛

به خصوص وقتی که عواملی مثل مصرف برق پایین و قیمت کمتر مادربرد را مدنظر قرار می‌دهیم. هم‌اکنون اگر خواهان این هستید که بازی‌ها و برنامه‌هایتان با بهترین پرفورمنس اجرا شوند، و ضمن بهره‌مندی از قابلیت اورکلاک بتوانید بدون نیاز به خرید کارت گرافیک مجزا عملکرد فوق‌العاده سریعی را تجربه کنید، بهتر است از پردازنده‌های جدید اینتل استفاده کنید.

مقایسه قیمت پردازنده‌های ای ام دی و اینتل

می‌توان گفت که برای اکثر افراد، مهم‌ترین فاکتور در خرید پردازنده قیمت آن است و می‌دانیم که در سال‌های اخیر شرکت ای ام دی تلاش کرد تا قیمت محصولاتش را تا حد ممکن پایین نگه دارد. با این حال پردازنده‌های سری Ryzen 5000 حدودا ۵۰ دلار افزایش قیمت داشتند، زیرا تراشه‌های سریع‌تر به طور طبیعی قیمت بیشتری دارند.

این پردازنده‌ها علاوه بر سرعت بالا، از ویژگی‌های دیگری مثل قابلیت اورکلاک شدن و نرم‌افزار Precision Boost Overdrive که برای اورکلاک خودکار به کار می‌رود نیز برخوردارند.

شما همچنین می‌توانید از سازگاری گسترده مادربردها با سوکت AM4 بهره‌مند شوید که از هر دو قابلیت Forward Cmopatibilty و Backward Compatibility پشتیبانی می‌کند و مقرون به صرفه‌ترین حالت ممکن را در خرید یک مادربرد و پردازنده تضمین خواهد کرد. ای ام دی همچنین امکان اورکلاک کردن پردازنده‌ها را در همه مادربردهای خود (به جز سری A) فراهم کرده است که برای کاربرانی که در سطح بالارده فعالیت دارند یک موهبت به حساب می‌آید.

با عرضه مدل‌های سری Come Lake اینتل، شاهد بودیم که تعداد هسته‌ها / رشته‌ها و ویژگی‌های مدل‌های اصلی افزایش یافت، اما قیمت آن‌ها چندان تغییری نکرد (یعنی کاهشی قابل توجه در نسبت قیمت به تعداد هسته یا نسبت قیمت به تعداد رشته). در نتیجه، ای ام دی نیز برای مقابله با این موضوع، قیمت تراشه‌های خود را مقداری کاهش داد.

در حال حاضر پردازنده‌های Ryzen 9 و Ryzen 7 ای ام دی نسبت به پردازنده‌های Core i9 و Core i7 نسل یازدهم اینتل، از قیمت بهتری به ازای تعداد هسته/رشته برخوردارند. اما در مقابل، پردازنده‌های Core i5 و Core i3 اینتل نسبت به پردازنده‌های Ryzen 5 و Ryzen 3، قیمت بهتری به ازای تعداد هسته/رشته دارند.

اینتل همراه با SKUهای غیرقابل اورکلاک خود باندل‌های خنک‌کننده‌ای را نیز ارائه می‌دهد (برای نسخه‌های قابل اورکلاک، باید مقدار بیشتری هزینه کنید)، اما این باندل‌ها در بهترین حالت «قابل قبول» هستند. حتی مواردی را نیز دیده‌ایم که در استفاده از فن‌های خنک‌کننده‌ای که اینتل همراه با پردازنده ارائه می‌دهد، ممکن است عملکرد پردازنده مقداری کاهش یابد.

گرچه اینتل باندل‌های خنک‌کننده خود را (که برای مدل‌های سری Rocket Lake-S عرضه می‌شدند) از لحاظ ظاهری مقداری بهبود داد، اما بهبود ظاهری و بهبود جزئی در کاهش دمای این خنک‌کننده‌ها، به قدری کافی نبود که در سطح خنک‌کننده‌های ای ام دی ظاهر شوند. با این حال اعلام شده که اینتل قصد دارد روی خنک‌کننده‌های جدیدی کار کند که ضمن بهبودهای اساسی در عملکرد، از لحاظ زیبایی‌شناسی و نورپردازی RGB نیز بهتر از قبل شده‌اند.

علاوه بر این، اینتل برای پردازنده‌های گران‌قیمت و قابل‌ اورکلاک سری K نیز باندل خنک‌کننده فوق‌العاده‌ای ارائه نداده است. پس اگر برنامه دارید که پردازنده اینتل خود را اورکلاک کنید، حتما استفاده از یک سیستم خنک‌کننده عالی و مدرن را مد نظر قرار دهید. در همین حال، اکثر باندل‌های خنک‌کننده ای ام دی، حداقل برای اورکلاک کردن در سطح متوسط مناسب هستند. اما آن‌ها به عنوان یک افزونه استاندارد برای سری نسل قبلی Ryzen 3000  عرضه شدند و بیشتر آن‌ها هنوز با نسخه‌های هم‌تراز سری جدید Ryzen 5000 جایگزین نشده‌اند.

اینتل نه تنها قیمت بالایی را برای پردازنده‌های قابل اورکلاک سری K تعیین کرده‌ است، بلکه کاربران را مجبور می‌کند که برای این پردازنده‌ها از مادربردهای گران قیمت سری Z نیز استفاده کنند (امکان اورکلاک کردن کامل پردازنده روی مادربردهای سری B یا H وجود ندارد). اینتل هم‌اکنون قابلیت اورکلاک حافظه را روی B560 و H570 نیز فراهم کرده است که با سری پردازنده‌های نسل ۱۰ به بعد سازگاری دارد.

اینتل همچنین سابقه‌ای طولانی در تغییر سوکت‌های خود دارد و کاربران نمی‌توانند به طور کامل از قابلیت‌های Backward Compatibilty و Forward Compatibility در استفاده از پردازنده‌های اینتل بهره‌مند شوند؛ به این معنا که احتمالا قادر نخواهید بود پردازنده‌های جدید را روی مادربردهای قدیمی و یا پردازنده‌های قدیمی را روی مادربردهای جدید نصب کنید.

گرچه سری Rocket Lake بالاخره قابلیت استفاده از رابط PCIe 4.0 را فراهم کرد، اما تراشه‌های سری ۵۰۰ اینتل، برخلاف تراشه‌های ای ام دی از PCIe 4.0 پشتیبانی نمی‌کنند. به بیان دیگر با این پردازنده‌ها تنها ۲۰ خط خواهید داشت؛ ۱۶ عدد برای کارت گرافیک و ۴ عدد برای یک پورت M.2. در همین حال ای ام دی نحوه قیمت‌گذاری قوی‌ترین پردازنده‌های خود (مثل Ryzen 9 5950X) را به نحوی انجام داده است که حتی با بهره‌مندی از جدیدترین قابلیت‌ها و بهترین عملکرد، هزینه زیادی را متحمل نشوید.

اما هنوز مطمئن نیستیم که پردازنده‌های نسل بعدی ای ام دی از سوکت AM4 استفاده کنند. همانطور که پیشتر بیان کردیم، ای ام دی از اواخر امسال تولید پردازنده‌های با فناوری 3D V-Cache خود را آغاز خواهد کرد که از ۱۹۲ مگابایت کش L3 برخوردار هستند که ۱۵ درصد عملکرد گیمینگ را بهبود می‌دهند. ولی هنوز مشخص نشده است که آیا این پردازنده‌ها از سوکت AM4 پشتیبانی می‌کنند یا خیر.

پردازنده‌های جدیدتر سری Ryzen 5000 نیز بدون باندل‌های خنک‌کننده خانواده‌های Ryzen 9 و Ryzen 7 عرضه می‌شوند، اما AMD گفته است که پرفورمنس بهتر این پردازنده‌های جدید، نبود باندل خنک‌کننده و قیمت بالاتر را جبران خواهد کرد. بهرحال تجربه ثابت کرده است که در رابطه با تعادل بین قیمت و عملکرد پردازنده‌های جدید Ryzen 5000 می‌توان به شرکت ای ام دی اعتماد کرد.

در نتیجه وقتی پردازنده‌های سری Ryzen 5000‌ را با پردازنده‌های نسل دهم و یازدهم اینتل مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که «نسبت قیمت به عملکرد» پردازنده‌های ای ام دی در سطح بهتری قرار دارد. اما اگر دنبال گزینه‌ای هستید که ضمن داشتن تعداد هسته‌های زیاد و  GPU ادغام شده،‌ عملکرد و قیمت خوبی نیز داشته باشند، برخی از پردازنده‌های اینتل می‌توانند شما را راضی کنند. با این حال ای ام دی وعده داده است که در آینده APUهایی را عرضه کند که در زمینه گرافیکی  و گیمینگ بتوانند در سطح قابل قبولی ظاهر شوند و قیمت مناسبی داشته باشند.

مقایسه عملکرد گیمینگ پردازنده‌های اینتل و ای ام دی

در نبرد بین پردازنده‌های اینتل و ای ام دی، می‌بینیم که در بازه‌های قیمتی مهم، سری ۵۰۰۰ رایزن عملکرد گیمینگ بهتری نسبت به پردازنده‌های نسل یازدهم ارائه می‌دهند، اما نتایج بنچمارک‌ها و تست‌های انجام شده حاکی از آن است که پردازنده‌های بالارده نسل یازدهم اینتل نیز توانسته‌اند در برخی از بازی‌ها عملکرد بهتری داشته باشند. در زیر می‌توانید نتایج عملکرد گیمینگ پردازنده‌ها را مشاهده کنید.

در اسلایدهای بالایی، چهار تصویر نخست مربوط به مقایسه عملکرد پردازنده‌های سری Rocket Lake و Ryzen 5000 می‌باشند. اما از تصویر پنجم به بعد نتایج عملکرد پردازنده‌های نسل‌های قبلی نیز نشان داده شده است. همانطور که مشاهده می‌کنید، ای ام دی توانسته است با پردازنده‌های Ryzen 5000 در تعدادی از بنچمارک‌های گیمینگ از رقیب خود پیشی بگیرد (در اجرای بازی‌ها با رزولوشن 1080p و 1440p) و در مقابل، اینتل نیز توانسته است با پردازنده‌های بالارده خود، رقابت نزدیکی با ای ام دی داشته باشد.

صرف نظر از قیمت، در مقایسه پردازنده‌ها می‌بینیم که Ryzen 9 5900X بهترین عملکرد را در گیمینگ ارائه می‌دهد. اما حتی اگر ۳۰۰ دلار کمتر هزینه کنیم و از یک پردازنده Ryzen 5 5600X نیز استفاده کنیم، تقریبا عملکردی در همان حد دریافت می‌کنیم. همین موضوع نشان می‌دهد که پردازنده Ryzen 5 5600X نسبت به قیمتی که دارد چقدر ارزشمند است.

پردازنده Core i9-11900K نیز عملکردی در حد Ryzen 9 5900X ارائه می‌دهد (به خصوص پس از اورکلاک شدن) و احتمالا قادر نخواهید بود که در عمل تفاوتی را بین آن‌ها پیدا کنید. به دلیل قیمتی که Core i7-11700K دارد، سخت است آن را برای گیمینگ پیشنهاد کنیم، اما برادر کوچک‌تر آن یعنی Core i5-11600K پردازنده‌ای مقرون‌ به صرفه‌تر است که عملکرد خیلی خوبی در بازی‌ها دارد. همچنین یکی از تحسین‌برانگیزترین پردازنده‌های اینتل، Core i5-11400 است که در بین پردازنده‌های زیر ۲۰۰ دلار، پرفورمنس فوق العاده‌ای ارائه می‌دهد.

به طور کلی در نظر داشته باشید که اختلاف ناچیز عملکردی بین پردازنده‌های اینتل و ای ام دی، ارزش این را ندارد که بخواهیم بیش از حد هزینه کنیم. زیرا در مقیاس بالارده احتمالا هیچ کاربری در حین تجربه بازی‌ها و در عمل تفاوت عملکردی بین دو پردازنده را احساس نخواهد کرد. پس در بین پردازنده‌های بالارده، گزینه‌ای که قیمت کمتری دارد، بهترین انتخاب خواهد بود. با این حال، شرایط در بین پردازنده‌های میان‌رده کمی پیچیده‌تر می‌شود.

برای اینکه تفاوت عملکردی دو پردازنده بالارده را در گیمینگ متوجه شوید (از لحاظ تئوری)، به یک کارت گرافیک بسیار قدرتمند و یک مانیتور با نرخ تازه‌سازی ۲۴۰ هرتز نیاز خواهید داشت! همچنین باید بازی را با رزولوشن 1080p اجرا کنید، زیرا اجرای بازی با رزولوشن 1440p و بالاتر باعث ایجاد گلوگاه در GPU می‌شود.

با این حال اگر بخواهید کارت گرافیک خود را با یک مدل جدید و قدرتمند جایگزین کنید و فعلا به بقیه قطعات سیستم دست نزنید، شاید تا حد کمی پرفورمنس بهتری از CPU حاصل شود. انتظار این را نیز داریم که بیشتر بیلدهای میان‌رده با پردازنده‌های گرافیکی کمتری عرضه شوند که معمولا از جنبه پرفورمنس CPU، به عنوان یک اکولایزر عمل می‌کنند.

از نظر عملکرد گرافیک ادغام شده در APU نیز، پردازنده‌های AMD‌ بهترین عملکرد را دارند. به طور دقیق‌تر APUهای Picasso بهترین پرفورمنس را نسبت به بقیه گرافیک‌های ادغام شده ارائه می‌دهند و سری Renoir نیز از مزیت‌های همان پردازنده‌ها برخوردار است، اما متاسفانه تراشه‌های Renoir در خرده‌فروشی‌ها موجود نیستند.

در واقع پیروز نهایی رقابت در عملکرد گیمینگ، هر دو برند اینتل و ای ام دی هستند. اما سیاست ای ام دی برای عرضه پردازنده‌هایی ارزان‌قیمت و قدرتمند باعث شد که اینتل نیز ترغیب شود عملکرد گیمینگ پردازنده‌های خود را ارتقا دهد. اگر بخواهیم به طور خلاصه بگوییم، هر دو کمپانی تراشه‌های رقابتی و اقتصادی مختلفی را عرضه کرده‌اند که احتمالا در مقیاس بالارده، در دنیای واقعی تفاوتی بین آن‌ها احساس نخواهید کرد.

اگر از گیمرهای حساسی هستید که حتی افزایش یک فریم برایتان حائز اهمیت است و با اورکلاک کردن پردازنده نیز مشکلی ندارید، AMD Ryzen 9 5900X انتخاب قانع‌کننده‌ای خواهد بود. برتری این پردازنده در عملکرد گیمینگ، با جایگزین کردن کارت گرافیکتان با یک نمونه قدرتمند و سریع می‌تواند حتی باعث شود که پرفورمنس بهتری در آینده حاصل شود.

در مقیاس میان‌رده نیز می‌بینیم که ای ام دی در برخی موارد برتری دارد. البته این برتری وقتی مشخص می‌شود که از قدرتمندترین GPU‌ و مانیتوری با نرخ تازه سازی بسیار بالا استفاده کنید، بازی را با رزولوشنی پایین اجرا کنید و نرخ فریم را بصورت عددی مشاهده کنید. در غیر این صورت تفاوت‌ها قابل لمس نخواهد بود. پس می‌توان گفت که پردازنده‌های هر دو برند، در گستره میان‌رده عالی هستند و صرفا برای کسانی که قصد دارند در آینده کارت گرافیک جدیدتری را نصب کنند، شاید پردازنده‌ای که سرعت نسبتا بیشتری داشته باشد، تا حد کمی نرخ فریم بالاتری ارائه دهد.

مقایسه عملکرد ای ام دی و اینتل در برنامه‌های تولید محتوا

مقایسه عملکرد پردازنده‌ها در نرم‌افزارهای تولید محتوا و حوزه‌هایی غیر از گیم تا حد زیادی نتایج واضح‌تری ارائه می‌دهد. به طور خلاصه سریع‌ترین پردازنده AMD قادر است نسبت به بقیه پردازنده‌ها و تراشه‌های نسل یازدهمی اینتل عملکرد نسبتا بهتری در برنامه‌های تولید محتوا داشته باشد. تعداد بالای هسته‌ها‌، رشته‌ها و میزان Cache پردازنده‌های Ryzen 9 5950X و Ryzen 9 5900X حتی در بحث «نسبت قیمت به عملکرد» نیز پوئن مثبتی برای این پردازنده‌ها به حساب می‌آیند.

وقتی به پردازنده‌های نسل دهم و یازدهم اینتل نگاه می‌کنیم، می‌بینیم که استراتژی اینتل در حرکت به سمت نودهای پردازشی متراکم باعث شده است که از بحث تعداد هسته/رشته تا حدی غافل شود. در همین حال AMD پردازنده‌هایی را با تعداد هسته زیاد روی سیستم‌های HEDT و دسکتاپ عرضه کرده است که در بین پردازنده‌های نسل دهم و یازدهمی اینتل رقیبی ندارند.

به عنوان مثال این مورد را در نظر بگیرید: تعداد هسته‌های پردازنده ۱۶ هسته‌ای Ryzen 9 5950X که برای سیستم‌های دسکتاپ استفاده می‌شود، دو برابر تعداد هسته‌های پردازنده Core i9-11900K (که قوی‌ترین پردازنده نسل یازدهمی اینتل است) می‌باشد. در همین حال پردازنده Ryzen Threadripper 3990X دارای ۶۴ هسته و ۱۲۸ رشته پردازشی است که برای HEDT مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ یعنی ۳.۵ برابر تعداد هسته‌های مدل‌های Halo HEDT اینتل.

با این وجود اینتل توانسته است با پردازنده‌های Core i7 و Core i5 نسل یازدهمی خود عملکرد خیلی خوبی داشته باشد. این تراشه‌ها قادر هستند رقابتی نزدیک با مدل‌های Ryzen 7 و Ryzen 5 داشته باشند و تقریبا همان سطح از عملکرد را با قیمت کمتری ارائه دهند. همین موضوع باعث می‌شود در بین پردازنده‌های سری Rocket Lake اینتل که قیمتی کمتر از ۴۰۰ دلار دارند گزینه‌های جذابی برای تولیدکنندگان محتوا و طراحان دیده شود.

عملکرد عالی در پردازش‌های تک رشته‌ای، معادل عملکرد بهتر در تمامی ورک‌لودها، به خصوص برنامه‌های کاربردی روزمره است که اتکای زیادی به پاسخگویی سریع پردازنده دارند. با بررسی تمامی بنچمارک‌ها می‌بینیم که پردازنده Core i9-11900K در عملکرد تک‌ رشته‌ای نسبت به بقیه پردازنده‌ها پیشتاز است. اما فراموش نکنیم که Core i9-11900K گران‌ قیمت‌ترین پردازنده سری Rocket Lake به حساب می‌آید.

به طور کلی می‌توان گفت که پردازنده‌های AMD، به دلیل برخورداری از تعداد هسته‌ها و رشته‌های بالاتر، در برنامه‌های تولید محتوا عملکرد بهتری از خود ارائه می‌دهند. با این حال، پردازنده‌های Ryzen که ۸ یا تعداد بیشتری هسته دارند، فاقد GPU ادغام شده هستند و اگر قصد استفاده از یک کارت گرافیک مجزا را در سیستم خود نداشته باشید، بهتر است به سراغ پردازنده‌های اینتل بروید. ولی خب می‌دانیم اغلب افرادی که در سطح حرفه‌ای فعالیت دارند، بهرحال از یک کارت گرافیک مجزا استفاده می‌کنند.

مقایسه مشخصات پردازنده‌های ای ام دی و اینتل

پردازنده‌های جریان اصلی ای ام دی شامل مدل‌های Ryzen 3، Ryzen 5، Ryzen 7، Ryzen 9 و سری Threadripper می‌شود. در مقابل، پردازنده‌های اینتل شامل مدل‌های Core i3، Core i5، Core i7، Core i9 و خانواده‌های Cascade Lake-X می‌شود. برای مقایسه ویژگی‌ها و مشخصات فنی پردازنده‌های ای ام دی و اینتل، می‌توانیم یک چارت بزرگ از آن‌ها ترسیم کنیم، اما برای خلاصه کردن مطلب، صرفا روی تراشه‌های برتر هر خانواده تمرکز می‌کنیم. توجه داشته باشید که هر دو برند در هر کلاس دارای گزینه‌های ارزان‌قیمت‌تری نیز هستند، اما با همین لیست‌ نسبتا کوتاه می‌توانیم یک دید و چشم‌انداز رقابتی از پردازنده‌های رایزن ۵۰۰۰ و نسل یازدهم اینتل به دست بیاوریم.

سیستم‌های بالارده‌ای که با نام HEDT شناخته می‌شوند، معمولا از یک پردازنده غول با تعداد هسته‌های بسیار زیاد استفاده می‌کنند تا بتوانند نیاز طراحان و فعالان حوزه رندرینگ را برطرف کنند. شرکت اینتل مدت‌ها بود که در عرصه پردازنده‌های سیستم‌های HEDT بی‌رقیب بود؛ تا اینکه شرکت ای ام دی سری پردازنده‌های Threadripper را عرضه کرد، به خصوص مدل‌های Threadripper 3000.

وقت صحبت از رقابت بین پردازنده‌های HEDT اینتل و ای ام دی می‌شود، می‌بینیم که ای ام دی قادر است با پردازنده‌ ۶۴ هسته / ۱۲۸ رشته‌ای Threadripper 3990X و پردازنده‌های ۳۲ و ۲۴ هسته‌ای Threadripper 3970X و Threadripper 3960X برنده بلامنازع میدان رقابت باشد. 

در سمت مقابل، اینتل پردازنده‌های کلاس بالای خود را در دو دسته Xeon W-3175X و W-3265 تعریف کرده است. پردازنده‌هایی که به مادربرد عجیب و غریب و بشدت گران‌قیمت LGA3647 نیازمند هستد. این پردازنده‌ها به هیچ وجه برای کاربرانی نیست که می‌خواهند سیستم دسکتاپ قدرتمندی داشته باشند، بلکه بیشتر در سطح ورک‌استیشن و سرور استفاده می‌شوند.

لاین آپ پردازنده‌های HEDT اینتل با پردازنده ۱۸ هسته‌ای Cascade Lake-X Core i9-10980XE شروع می‌شود که برای استفاده روی مادربرد LGA2066 اختصاصی شده است. این پردازنده با توجه به قیمتی که دارد، قدرت بسیار زیادی را نیز ارائه می‌دهد، اما از آنجایی که تعداد هسته‌های Threadripper حدودا ۳.۵ برابر بیشتر است، اینتل میدان رقابت را در حوزه HEDT به ای ام دی واگذار می‌کند.

با لاین آپ سری Threadripper هم تعداد هسته / رشته بالاتری خواهید داشت و هم میزان Cache بیشتر و سرعت PCIe 4.0 بالاتری را تجربه خواهید کرد. گرچه قیمت پردازنده‌های قدرتمند Threadripper بیشتر است، اما وقتی «نسبت قیمت به تعداد هسته» پردازنده‌ها را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که شرکت ای ام دی تراشه بسیار ارزشمندی را خلق کرده است.

در مقایسه پردازنده‌های رده بالای دسکتاپ اینتل و ای ام دی (نسل یازدهم اینتل و سری Ryzen 5000)، باید مدل‌های Core i9 و Core i7 را در مقابل لاین‌آپ Ryzen 9 و Ryzen 7 قرار دهیم. مجددا می‌بینیم که از لحاظ تعداد هسته و عملکرد کلی، شرکت ای ام دی با پردازنده ۱۶ هسته‌ای / ۳۲ رشته‌ای Ryzen 9 5950X از رقیب خود جلو می‌افتد. شاید از لحاظ موجودی و قیمت، خرید 5950X کمی دشوار باشد، اما Ryzen 9 3950X می‌تواند در بسیاری از جنبه‌ها به همان اندازه چشم‌گیر باشد (هر چند در گیمینگ و پردازش‌های تک‌رشته‌ای عملکرد ضعیف‌تری دارد).

شاید پردازنده ۸ هسته‌ای / ۱۶ رشته‌ای Core i9-11900K در مقایسه با بهترین پرچمدار ای ام دی کمی ضعیف‌تر عمل کند، اما با توجه به قیمت این پردازنده، می‌توان گفت رقیب اصلی آن Ryzen 9 5900X است. البته Ryzen 9 5900X نیز در تعدادی از بنچمارک‌ها نسبت به Core i9-11900K پیشتاز است. 

در اینجا می‌بینیم که ای ام دی از لحاظ تعداد هسته و «نسبت قیمت به تعداد هسته» برتری معناداری نسبت به پردازنده‌های نسل یازدهمی اینتل دارد. اما 11900K نیز در گیمینگ و پردازش‌های تک‌هسته‌ای عملکرد فوق‌العاده‌ای را ارائه می‌دهد. مشکل اینجاست که 11900K مصرف انرژی بالایی دارد و به همین دلیل به یک مادربرد ویژه و سیستم خنک‌کننده موثر نیازمند است.

همین قضیه در مورد پردازنده‌های نسبتا عمومی‌تر Ryzen 7 و Core i7 نیز صادق است. در واقع این دو تراشه می‌توانند برای گیمرها بسیار عالی باشند. در تست‌ها دیدیم که Ryzen 7 5800X می‌تواند در پردازش‌هایی که به تعداد رشته مشخصی نیاز دارد، با Core i7-11700K عملکرد نسبتا یکسانی داشته باشد. اما اگر ترکیب پرفورمنس و ارتقای سخت‌افزاری آینده را مدنظر قرار دهیم، شاید Ryzen 7 5800X گزینه بهتری باشد.

وقتی صحبت از پردازنده‌های میان‌رده و اقتصادی اینتل و ای ام دی می‌شود، مدل‌های Core i5 و Core i3 در مقابل Ryzen 5 و Ryzen 3 قرار می‌گیرند. این پردازنده‌ها عمده‌ترین بخش بازار پردازنده‌های اینتل و ای ام دی را تشکیل می‌دهند؛ بنابراین قیمت، مقرون به صرفه بودن و ارزشمندی این پردازنده‌ها اهمیت بالایی دارد. در پردازش‌هایی با تعداد هسته یا تعداد رشته مشخص، Ryzen 5 5600X و Core i5-11600K تقریبا در یک سطح عمل می‌کنند (هر چند 11600K فرکانس بالاتری ارائه می‌دهد). به طور کلی این دو پردازنده رقابت نزدیکی دارند، اما 5600X در برخی از بازی‌ها نرخ فریم بالاتری حاصل می‌کند.

اما در بین پردازنده‌های اقتصادی، ای ام دی توانست با عرضه پردازنده‌ ۱۲۰ دلاری Ryzen 3 3300X و پردازنده ۹۹ دلاری Ryzen 3 3100 مشتریان زیادی را به سوی خود جذب کند. چهار سال پیش اینتل پردازندها‌یی را عرضه کرد که ۴ هسته‌ای / ۸ رشته‌ای بودند و حدودا ۳۵۰ دلار قیمت داشتند. اما هم‌اکنون AMD پردازنده‌هایی با همان تعداد هسته و رشته را با قیمت ۹۹ دلار عرضه می‌کند. علاوه بر این، پردازنده Ryzen 3 3300X پرفورمنس بهتری نسبت به 7700K ارائه می‌دهد و تمامی پردازنده‌های اینتل را در این رنج قیمتی شکست می‌دهد. اما مشکل اینجاست که این پردازنده‌ در بازار بشدت کمیاب است!

ای ام دی همچنین برای رقابت با پردازنده‌های Core i5-11500G و Core i5-11400، روی پردازنده‌های Ryzen 5 3600، Ryzen 5 3400G و Ryzen 3 3200G خود حساب ویژه‌ای باز کرده بود، اما در نهایت می‌توانیم بگوییم که رقابت چندانی بین این پردازنده‌ها برقرار نیست. در بین پردازنده‌های گیمینگ با قیمت کمتر از ۲۰۰ دلار، اینتل برنده میدان است. با این حال ای ام دی APUهای گیمینگ نسبتا بهتری دارد. به عنوان مثال پردازنده ۸ هسته‌ای / ۱۶ رشته‌ای Ryzen 5000 “Cezanne” در OEMها برای سیستم‌های آماده موجود است، اما امکان خرید مجزای آن در بازار وجود ندارد.

هیچکدام از دو برند اینتل و ای ام دی، برای پردازنده‌های بالارده HEDT خود GPU ادغام شده‌ای را لحاظ نکرده‌اند. گرچه اینتل تراشه‌های سری F خود را که از iGPU بهره‌مند نیستند با قیمت کمتری می‌فروشد، اما بقیه پردازنده‌های سری اصلی این برند، از مزیت گرافیک ادغام‌شده برخوردار هستند.  

در مقابل، ای ام دی فقط در APUهای خود از iGPU استفاده می‌کند. به این معنا که با خرید پردازنده‌‌های AMD که بیشتر از ۴ هسته دارند (و البته قیمتی بالاتر از ۱۵۰ دلار دارند)، مجبورید که یک کارت گرافیک مجزا خریداری کنید. این موضوع ممکن است برای کاربرانی که علاقه زیادی به گیمینگ نداشته باشند کمی ناامیدکننده باشد و بخشی از بازار بزرگ OEM‌ کنار گذاشته شود.

پردازنده‌های گرافیکی ادغام شده اینتل برای گیمینگ کارایی چندانی ندارند اما برای نمایشگر و اهداف QuickSync می‌توانند مفید باشند. در مقابل، APUهای AMD با واحدهای پردازشی Vega تجربه گیمینگ بهتری را به ارمغان می‌آورند. اما همانطور که گفتیم، بخش قابل توجهی از مخاطبین را کنار می‌گذارد.

به طور کلی، وقتی که پردازنده‌های نسل یازدهمی اینتل و سری جدید ای ام دی را از لحاظ مشخصات کلی بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که پردازنده‌های Ryzen 5000 از تعداد هسته/رشته و Cache بیشتری برخوردار هستند و از رابط PCIe 4.0 بهتر پشتیبانی می‌کنند. از گران‌ترین مدل‌های سیستم‌های HDET، تا پردازنده‌های بالارده و میان‌رده، AMD پردازنده‌های مقرون به صرفه‌تری را نسبت به پردازنده‌های نسل یازدهمی اینتل ارائه داده است.

میزان مصرف انرژی و تولید حرارت

لیتوگرافی و معماری از مهم‌ترین عواملی است که بر حرارت و مصرف برق پردازنده موثر می‌باشد. هر چقدر مصرف برق بیشتر باشد، حرارت نیز افزایش می‌یابد و به دنبال آن به سیستم خنک‌کننده بهتر و گران‌تری نیاز پیدا خواهید کرد. وقتی که پردازنده‌های جدید ای ام دی و نسل یازدهم اینتل را از لحاظ میزان مصرف انرژی و تولید گرما با همدیگر مقایسه می‌کنیم، به وضوح می‌بینیم که معماری ۷ نانومتری پردازنده‌های Zen 3 ای ام دی بر کاهش دما و مصرف انرژی تاثیر بسزایی داشته است.

اینتل نیز تلاش کرده است که در طول ۵ سال گذشته، با ایجاد بهبودهایی در پردازنده‌های ۱۴ نانومتری خود، نسبتِ میزان مصرف انرژی به پرفورمنس را تا حدود ۷۰ درصد کاهش دهد. اما از سوی دیگر می‌بینیم که قدرتمندترین پردازنده‌های نسل یازدهم اینتل، مصرف انرژی بالایی دارند و حرارت نسبتا زیادی تولید می‌کنند.

  زیرا با شروع هر نسل جدید، تاکتیک اینتل برای مقابله با ای ام دی این بوده که توان مصرفی پردازنده‌های خود را افزایش دهد تا پرفورمنس بیشتری ارائه دهند. این قضیه باعث ایجاد مشکلاتی در استفاده از خنک‌کننده‌های معمولی و متوسط می‌گردد و نیاز به مادربردهایی که برای مصارف انرژی بالا طراحی شده‌اند را افزایش می‌دهد. تمامی این عوامل دست به دست هم می‌دهند تا پردازنده‌های پرقدرت اینتل از لحاظ توان مصرفی و میزان تولید حرارت بدنام شوند.

در مقابل پردازنده‌های جدید AMD به دلیل بهره‌مندی از نود ۷ نانومتری TSMC بهینگی بالاتری را نسبت به پردازنده‌های ۱۴ نانومتری اینتل ارائه می‌دهد. پردازنده‌های ۷ نانومتری، مصرف برق یا «نسبت توان مصرفی به پرفورمنس» خیلی بهتری دارند. در نتیجه به ازای هر وات انرژی مصرف شده، عملکرد بهتری حاصل خواهد شد که یک موضوع برد-برد به حساب می‌آید، زیرا نیاز به خنک‌کننده‌های گران‌قیمت و بالارده نیز برطرف می‌شود. در واقع سری Ryzen 5000 از لحاظ توان مصرفی بهینه‌ترین پردازنده‌های دسکتاپی هستند که مورد بررسی قرار گرفته‌اند؛ به طور دقیق‌تر Ryzen 5 5600X از بهینه‌ترین عملکرد و توان مصرفی برخوردار است.

نهایتا می‌توان گفت که در مقایسه توان مصرفی و میزان حرارت تولیدی پردازنده‌های نسل یازدهم اینتل و پردازنده‌های جدید ای ام دی، می‌بینیم که ای ام دی برنده بلامنازع این رقابت است و به ازای هر وات مصرف انرژی، پرفورمنس بهتری ارائه می‌دهد. غیرممکن است که نقش تعیین کننده ریزمعماری Zen 3 که فناوری ۷ نانومتری را به ارمغان می‌آورد نادیده بگیریم. بنابراین واضح است که پردازنده‌های سری Ryzen 5000 عملکرد خنک‌تری دارند و بالطبع نیازی به سیستم‌های خنک‌کننده بسیار گران قیمت و لوکس نخواهند داشت.

مقایسه اورکلاک پذیری پردازنده‌ها

در مقایسه اورکلاک پذیری پردازنده‌های نسل یازدهم اینتل و سری Ryzen 5000 نتایج تقریبا واضح هستند. پردازنده‌های نسل یازدهم اینتل بهتر و تا حد بیشتری اورکلاک می‌شوند. به این معنا که نسبت به سرعت پایه، می‌توانید با تراشه‌های اینتل پرفورمنس بهتری دریافت کنید. البته همانطور که گفتیم، مدل‌های سری K قیمت بیشتری دارند و باید از مادربردهای نه چندان ارزان سری Z نیز برای آن‌ها استفاده کرد.

همچنین با اورکلاک کردن پردازنده‌ها، برای اینکه بتوانیم بهترین پرفورمنس را دریافت کنیم، قطعا به سیستم خنک‌کننده بالارده‌ای نیز احتیاج پیدا خواهیم کرد (ترجیحا سیستم خنک‌کننده مایع). با این حال، وقتی که تمامی ملزومات مورد نیاز اورکلاک پردازنده‌های سری K را فراهم کردید، خواهید توانست که سرعت آن‌ها را به حداکثر برسانید و فرکانس تمامی هسته‌های سری پردازنده‌های Rocket Lake را به بالاتر از ۵ گیگاهرتز افزایش دهید.

اینتل اجازه نمی‌دهد که کاربران با مادربردهای سری B‌ یا سری H پردازنده‌هایشان را تا حد ماکسیمم اورکلاک کنند، اما امکان اورکلاک مموری در چیپست‌های B560 و H570 وجود دارد؛ که با هر پردازنده سازگار با این چیپست‌ها به خوبی کار می‌کند؛ یعنی تمامی پردازنده‌های نسل دهمی Comet Lake، پردازنده‌های نسل یازدهمی Rocket Lake و پردازنده‌های Rocket Lake Refresh. با این حال، چنین فناوری فقط به سری ۵۰۰ اعمال می‌شود و این موضوع می‌تواند مزیت بزرگی برای تراشه‌های لاک شده مثل Core i5-11400 باشد.

 در مقابل، شرکت ای ام دی چنین آزادی عملی را برای شخصی‌سازی فرکانس پردازنده‌ها فراهم نکرده است. به این معنا که در اغلب اوقات با رسیدن به حداکثر میزان اورکلاک (که شامل تمامی هسته‌ها می‌شود)، فرکانس ماکسیمم چند صد مگاهرتز کمتر از فرکانس بوست تک‌هسته‌ای پردازنده‌ است. در نتیجه اورکلاک کردن پردازنده می‌تواند باعث کاهش جزئی عملکرد در برنامه‌هایی شود که به پردازش‌های تک‌رشته‌ای وابسته هستند.

بخشی از این نابرابری ناشی از استراتژی ای ام دی است که پردازنده‌ها را به گونه‌ای طراحی کرده است که برخی از هسته‌ها می‌توانند نسبت به بقیه، به فرکانس بوست خیلی بالاتری برسند. پس به دلیل برخورداری پردازنده‌های ای ام دی از Precision Boost و تکنیک نوآورانه Thread-Targeting (که پردازش برنامه‌ها را بر اساس سنگین بودن آن‌ها به رشته‌های مشخصی واگذار می‌کند)، می‌توان گفت که پردازنده‌های Ryzen 5000 در حالت عادی نیز مثل یک پردازنده اورکلاک شده رفتار می‌کنند. به همین دلیل نمی‌توان با اورکلاک کردن، فرکانس این پردازنده‌ها را تا حدی غیرقابل انتظار افزایش داد.

با تنها یک کلیک می‌توانید قابلیت Precision Boost Overdrive پردازنده‌های جدید AMD را فعال کنید که خود نوعی اورکلاک کردن است و بسته به حداکثر توانایی پردازنده، سیستم تامین انرژی مادربرد و سیستم خنک‌کننده، باعث می‌شود که بتوانید حداکثر عملکرد ممکن را داشته باشید. رویکرد AMD اینگونه است که بتوانید بنا بر قطعات و توان پردازنده خود بهترین پرفورمنس را بدون دردسر دریافت کنید.

در هر حال، با این کار به فرکانس‌ پردازنده‌های اورکلاک شده اینتل دست پیدا نخواهید کرد (تا به حال دیده نشده است که کسی بتواند بدون استفاده از نیتروژن مایع، فرکانس یک پردازنده AMD را به بالاتر از ۵ گیگاهرتز برساند)، اما می توانید به شکل رایگان و ساده عملکرد پردازنده را بهبود دهید. علاوه بر این، شرکت AMD قابلیت‌های مربوط به اورکلاک مموری را با پردازنده‌های سری Ryen 5000 بهبود داده است. در نتیجه مموری می‌تواند به سرعت‌های بالاتری برسد و ضمن بهبود عملکرد در بازی‌ها، تاخیر کمی داشته باشد.

در نهایت می‌توان گفت که در بحث مقایسه اورکلاک پردازنده‌‌ها، اینتل پیروز میدان است؛ چراکه آزادی عمل بیشتری را به کاربران می‌دهد و از فرکانس‌های بالاتری پشتیبانی می‌کند. منتهی باید بدانید که این کار هزینه‌بر خواهد بود و باید ملزومات آن را فراهم کنید. در مقال ای ام دی رویکرد ساده‌ای را اتخاذ کرده است و بیشتر برای کاربرانی که معلومات چندانی از علم سخت‌افزار ندارند کاربردی است؛ اما خب فرکانس پردازنده صرفا تا حدی جزئی افزایش می‌یابد.

مقایسه لیتوگرافی

ترکیب چندین تکنولوژی مختلف، سرعت و عملکرد یک چیپست را مشخص می‌کنند. اما اساسی‌ترین قانون پردازنده‌ها همچنان صادق است؛ اگر یک پردازنده از قدرت، عملکرد و ویژگی‌های PPA مناسبی برخوردار باشد، ترکیب نودهای پردازشی متراکم با یک ریزمعماری عالی باعث می‌شود که پردازنده فوق‌العاده‌ای داشته باشیم. وقتی بر اساس این معیارها پردازنده‌های نسل یازدهم اینتل را با پردازنده‌های Zen 3 ای ام دی مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که ای ام دی هم در لیتوگرافی و هم در معماری پیشتاز است.

اما نکته‌ای که وجود دارد این است که ای ام دی برخلاف اینتل، مستقیما تراشه‌های خود را تولید نمی‌کند. به طور دقیق‌تر، ابتدا شرکت ای ام دی ساختار هر پردازنده را به لحاظ تئوریک طراحی می‌کند و سپس با کمک توسعه‌دهنده‌ها و تولیدکننده‌های دیگر، فرایند تولید انبوه پردازنده‌ها را تکمیل می‌کند. در مورد پردازنده‌های نسل فعلی ای ام دی، این شرکت از فناوری ۱۲ نانوتری Global Foundries و نودهای ۷ نانومتری TSMC برای چیپست‌های خود استفاده می‌کند، که دومی از اهمیت بیشتری برخوردار است.

شرکت‌های مختلف دیگری مثل اپل و هواوی نیز از نود ۷ نانومتری TSMC استفاده می‌کنند. بنابراین ای ام دی از سرمایه‌گذاری صنعتی در سطح گسترده و مهندسی مشارکتی بهره‌ می‌برد. نهایتا مزیت‌های نود ۷ نانومتری TSMC برای ای ام دی می‌تواند به عرضه تراشه‌های ارزان‌تر، سریع‌تر، متراکم‌تر، دارای هسته‌های بیشتر و مصرف انرژی پایین‌تر منجر شود. بنابراین شرکتی که بتواند از تکنولوژی ۷ نانومتری و کمتر برای پردازنده‌های خود استفاده کند، قطعا پتانسیل این را دارد که در میدان رقابت پیشتاز باشد.

همانطور که ابتدای مقاله گفتیم، در این مقاله پردازنده‌های ۱۰ نانومتری اینتل لحاظ نشده‌اند. اما از ۶ سال قبل تا زمان عرضه پردازنده‌های نسل یازدهمی، اینتل از فناوری ۱۴ نانومتری برای پردازنده‌های دسکتاپ خود استفاده می‌کرد و تراشه‌های ۱۰ نانومتری این شرکت که برای استفاده در لپ‌تاپ معرفی شدند نیز به برخی عوامل حرارتی و فاکتورهای مربوط به توان تامین انرژی لپ‌تاپ‌ها محدود می‌شدند.

صرف نظر از اینکه آیا ای ام دی برای مقابله با اینتل می‌تواند پردازنده‌های ۷ نانومتری را به طور داخلی تولید کند یا خیر، این شرکت با TSMC قرارداد بسته است که به تکنولوژی و لیتوگرافی سطح بالاتری دست پیدا کند. این موضوع به ای ام دی کمک می‌کند که در آینده بتواند ریزمعماری پیشرفته خود را در سطحی برتر نسبت به تکنولوژی ۷ نانومتری توسعه دهد و از پردازنده‌های ۱۴ نانومتری و ۱۰ نانومتری رقیب تا حد زیادی جلو بیفتد.

در حال حاضر یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های شرکت ای ام دی ظرفیت تولید است؛ در حالی که ای ام دی به پروسه تولید پردازنده‌های ۷ نانومتری دسترسی دارد، اما این شرکت قادر به دریافت تعداد سیلیکون‌های کافی از TSMC نیست (حداقل در کوتاه‌مدت) و فعلا از این نظر نسبت به رقیب خود عقب مانده است. این موضوع باعث کمبود موجودی پردازنده‌های ای ام دی می‌شود و نفوذ این شرکت در بازار را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد که خب‌، نمونه‌هایی از این مشکلات پیش‌آمده را در هنگام عرضه مدل‌های Ryzen 5000 و Radeon 6000‌ به وضوح دیدیم.

در حال حاضر پیدا کردن پردازنده‌ها و کارت‌گرافیک‌های محبوب ای ام دی با قیمت اصلی در خرده‌فروشی‌ها تقریبا غیرممکن است. حتی جدیدا مشاهده شده است که برخی از مدل‌های قدیمی نیز قربانی مشکل کمبود موجودی شده‌اند. در همین حال، اینتل توانسته است در بهبود ظرفیت تولید و تعدیل سیستم توزیع محصولات خود عملکرد نسبتا بهتری داشته باشد.

مقایسه معماری پردازنده‌های ای ام دی و اینتل

وقتی پردازنده‌های نسل یازدهم اینتل را با پردازنده‌های سری Ryzen 5000 ای ام دی مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که دو تفاوت ساختاری این پردازنده‌ها تاثیر زیادی بر عملکرد، اندازه و نسبت قیمت به عملکرد آن‌ها داشته است: اتصالات داخلی و ریزمعماری. تکنولوژی Infinity Fabric شرکت AMD این امکان را فراهم می‌کند که چندین Die درون یک پردازنده منسجم کنار همدیگر قرار بگیرند. شبیه به چندین قطعه از پازل که کنار هم قرار می‌گیرند تا تصویر کاملی را تشکیل دهند.

با این رویکرد، شرکت ای ام دی می‌تواند به جای استفاده از یک Die بزرگ، از چندین Die کوچک‌تر استفاده کند و ضمن بهبود میزان بازدهی، قیمت نهایی را کاهش دهد. این تکنیک سطح جدیدی را از مقیاس‌پذیری ارائه می‌دهد که اینتل قادر نیست حتی با تراشه‌های HEDT خود با آن رقابت کند و نهایتا باعث می‌شود که این تکنولوژی پیشتاز عرصه رقابت شود.

شرکت ای ام دی ابتدا این تکنولوژی را همراه با ریزمعماری Zen (که در وهله اول پیرامون بحث مقیاس‌پذیری طراحی شده بود) ارائه داد و نتیجتا باعث افزایش ۵۲ درصدی IPC نسبت به تراشه‌های نسل قبلی Bulldozer شد. به دنبال آن، ریزمعماری Zen 2 توانست IPC را تا ۱۵ درصد بهبود دهد و با فناوری ۷ نانومتری، عملکرد کلی هر هسته را (که ترکیبی از فرکانس و IPC است) تا ۳۱ درصد افزایش دهد. پس از آن با ریزمعماری Zen 3 میزان IPC حدود ۱۹ درصد بهبود پیدا کرد و پردازنده‌های ای ام دی توانستند در جایگاه بسیار بهتری نسبت به دوران Bulldozer قرار گیرند.

ددر حقیقت وقتی ای ام دی به سمت معماری Zen 2 حرکت کرد، توانست از نظر عملکرد هر هسته، تقریبا با بهترین پردازنده‌های نسل اینتل رقابت کند. دلیل اصلی این موضوع ۱۴ نانومتری بودن پردازنده‌های نسل یازدهمی اینتل و طراحی متفاوت معماری آن‌ها است. نهایتا ای ام دی با پردازنده‌های مبتنی بر Zen 3 توانست عملکرد هر هسته را تا حد قابل توجهی ارتقا دهد؛ معیاری بسیار مهم که سرعتِ مهم‌ترین بخش ساختاری هر پردازنده را تعیین می‌کند. تراشه‌های Rocket Lake اینتل نیز گام‌های بزرگی را در بحث عملکرد هر هسته برداشته‌اند و می‌توان گفت که پردازنده‌های نسل یازدهم اینتل و پردازنده‌های Ryzen 5000 از این نظر تقریبا عملکرد مشابهی دارند.

سری پردازنده‌های Rocket Lake دارای معماری Cypress Cove هستند که از زمان عرضه سری پردازنده‌های Skylake در ۲۰۱۵،  اولین معماری جدید اینتل برای کامپیوترهای دسکتاپ به شمار می‌آید. اینتل مدعی است که Cypress Cove بر اساس معماری Sunny Cove سری پردازنده‌های Ice Lake طراحی شده است و تشابهاتی با سری پردازنده‌های Tiger Lake نیز دارد.

Back Porting روشی است که اینتل می‌تواند بوسیله آن، طراحی جدیدی را بر اساس نود پردازشی کوچک‌تری در نظر بگیرد (مثلا ۱۰ نانومتری) و آن را بر روی یک نود بزرگ‌تر و قدیمی‌تر (مثلا ۱۴ نانومتری) پیاده‌سازی کند. شاید تراشه‌ها با ریزمعماری جدیدی طراحی شوند، اما همچنان از همان فرایند کلی ۱۴ نانومتری بهره‌ می‌برند. این تکنیک به اینتل کمک کرده است که قبل از عرضه پردازنده‌هایی با ریزمعماری جدید، از فناوری ۱۴ نانومتری پردازنده‌های خود حداکثر بهره‌وری را داشته باشد.

در همین حال ای ام دی نیز به پیشرفت روزافزون خود ادامه می‌دهد. معماری Zen 3 بهبود پیدا کرده است و با سرعت بالایی که ارائه می‌دهد، از زمان دوران Athlon 64 تاکنون برای اولین بار می‌تواند پردازنده‌های اینتل را در ورک‌لودهای مبتنی بر پردازش‌های تک‌هسته‌ای به چالش بکشد. معماری Zen 3 حقیقتا نقطه عطفی برای شرکت ای ام دی به حساب می‌آید، اما پیشرفت این شرکت متوقف نشده است و با عرضه نسخه‌های جدید Zen 3 که از فناوری خلاقانه 3D V-Stack استفاده می‌کنند، قصد دارد برای اولین بار میزان کش L3 یک پردازنده را به عدد فوق‌العاده ۱۹۲ مگابایت برساند.

پس در نهایت با مقایسه پردازنده‌های نسل یازدهم اینتل و سری Ryzen 5000، می‌توان گفت که AMD عملکرد بهتری در بحث معماری پردازنده‌ها داشته و به پیشرفت‌های مهمی رسیده است. در مقابل، اینتل چندین سال به طور مستمر از ریزمعماری پردازنده‌های Skylake استفاده کرده است و گرچه Cypress Cove عملکرد خیلی خوبی را به ارمغان آورده است، اما طراحی آن بر اساس همان نود پردازشی قدیمی صورت گرفته است. این قضیه باعث شده است که پردازنده‌های چند سال اخیر اینتل، در میزان مصرف انرژی چندان ایده‌ال عمل نکنند.

مقایسه درایورها و نرم‌افزارها

وقتی بحث پشتیبانی نرم‌افزاری پردازنده‌های اینتل و ای ام دی را بررسی می‌کنیم، می‌بینیم که شرکت اینتل از برتری نسبی برخوردار است. ای ام دی در سال‌های اخیر با مشکلاتی مربوط به درایورهای پردازنده‌های خود مواجه بوده است که شاید ناشی از منابع محدودتر این شرکت نسبت به رقبای بزرگی که دارد بوده باشد.

اینتل نیز در بخش درایورها عملکرد بی‌نقصی نداشته است، اما اعتبار بالای این شرکت در زمینه پایداری پردازنده‌ها، کمک کرد که در بازار پردازنده‌ها، به ویژه بازار OEM، جایگاه اول را کسب کند. از نظر محصولات شناخته‌شده، درایورهای گرافیکی اینتل اخیرا بهبودهای بسیار زیادی پیدا کرده‌اند؛ زیرا این شرکت قصد دارد کارت‌های گرافیکی اختصاصی خود که Xe Graphics نام دارند را به بازار عرضه کند.

شرکت ای ام دی در گذشته با چندین مشکل در نسخه‌های بایوس مواجه شده است و نتوانسته عملکرد صددرصدی تراشه‌ها را ارائه دهد. با این وجود، این شرکت تلاش کرده است که با ارائه آپدیت‌هایی، مشکلات بوجود آمده را برطرف کند. یکی دیگر از چالش‌های ای ام دی به عنوان یک شرکت کوچک‌تر این است که صنعت IT به سمتی پیش می‌رود که بهینه‌سازی‌ها متمایل به معماری‌ پردازنده‌های اینتل باشد.

عدم تعادل در صنایعی که با مواد نیمه‌رسانا سر و کار دارند دشوار است، به خصوص وقتی که با یک رقیب ریشه‌دار و بزرگ‌تر رقابت می‌کنید. همچنین گاهی اوقات اگر شرکتی تصمیم بگیرد که یک صنعت را بازتعریف کند، ممکن است برخی چیزها طبق برنامه پیش نرود. در مورد AMD می‌توان گفت که عدم بهینه‌سازی سیستم عامل‌ها و برنامه‌ها برای استفاده از حداکثر قدرت پردازنده‌های Zen و نسخه‌های نسل‌ بعدی، باعث شد که تمامی اهداف این شرکت محقق نشود.

در نتیجه می‌توان گفت که در بحث درایورها و بهینه‌سازی‌های نرم‌افزاری، شرکت اینتل پیروز رقابت است. در طول یکی دو سال گذشته کمپانی اینتل آپدیت‌های مختلفی را برای کارت گرافیک‌های آنبورد خود منتشر کرده است و می‌دانیم که این کمپانی، ارتشی از توسعه‌دهندگان نرم‌افزاری را به خدمت گرفته است تا اطمینان حاصل کنند که محصولات آن‌ها از حداکثر بهینگی ممکن برخوردار است.

به دلیل همین تسلط طولانی‌مدت اینتل بوده است که اکثر توسعه‌دهندگان ترجیح داده‌اند برنامه‌هایشان را تا حد ممکن برای پردازنده‌های این شرکت بهینه کنند. اما ای ام دی نیز پیشرفت زیادی در این زمینه داشته و توانسته است بسیاری از توسعه‌دهندگان را قانع کند که اکوسیستم خود را حول معماری جدید Zen بهینه‌سازی کنند. با این حال، در این زمینه هنوز راه‌ زیادی مانده است که کمپانی AMD باید طی کند.

مقایسه ویژگی‌ها امنیتی

در چند سال اخیر شاهد این بوده‌ایم که محققین حوزه امنیت تا حد زیادی به Speculative Execution سیستم‌ها پرداخته‌اند که یکی از عوامل کلیدی در بهبود عملکرد تراشه‌های مدرن است. نتایج تحقیقات آن‌ها حاکی از این است که با ظهور انواع جدیدی از آسیب‌پذیری در پردازنده‌ها، ممکن است امنیت سیستم و داده‌های خصوصی به خطر بیفتد.

متاسفانه این نوع از آسیب‌پذیری‌ها بسیار خطرناک هستند؛ زیرا اغلب آن‌ها غیرقابل شناسایی بوده و به دلیل بهره‌گیری از تاکتیک‌هایی برای سواستفاده از طراحی خاص پردازنده‌ها، تقریبا توسط هیچ برنامه آنتی‌ویروسی نیز ردگیری و شناسایی نمی‌شوند و می‌توانند داده‌ها را سرقت کنند. همچنین نیاز به فیکس کردن و پر کردن این حفره‌های امنیتی افزایش می‌یابد که خود ممکن است باعث کاهش پرفورمنس شود. این موضوع به طور ویژه برای شرکت اینتل دردسرآفرین است، زیرا تحقیقات نشان داده که نسبت به سایر تولیدکنندگان پتانسیل آسیب‌پذیری بالاتری دارد.

در حال حاضر ۲۴۲ آسیب‌پذیری مختلف در پردازنده‌های اینتل به طور رسمی برای مردم آشکار شده است. این در حالی است که تعداد آسیب‌پذیری‌ پردازنده‌های ای ام دی ۱۶ عدد اعلام شده است. تشخیص اینکه آیا این میزان آسیب‌پذیری محدود در پردازنده‌های ای ام دی به طراحی سخت‌افزاری آن‌ها مربوط می‌شود یا اینکه محققان و یا هکرها بیشتر روی پردازنده‌های اینتل تمرکز کرده‌اند، کمی دشوار است. زیرا می‌دانیم‌ که هکرها و مهاجمان در اغلب اوقات تلاش دارند که گسترده‌ترین پلتفرم را هدف قرار دهند؛ مثلا حملات سایبری به سیستم عامل ویندوز، بسیار بیشتر از حملات به MacOS است.

با این وجود، در حال حاضر ای ام دی حفره‌های امنیتی بسیار کمتری را پر کرده و صرفا چند اصلاح هدف‌مند درون سیلیکونی را برای پردازنده‌های سری Ryzen 5000‌ انجام داده است تا آسیب‌پذیری آن‌ها کاهش پیدا کند. علاوه بر این، پس از عرضه چندین آپدیت امنیتی برای پردازنده‌های اینتل، شاهد کاهش عملکرد این پردازنده‌ها بوده‌ایم، که حقیقتا چیز چندان خشنودکننده‌ای نیست. 

تفاوت تعداد آسیب‌پذیری‌های شناسایی شده در بین پردازنده‌های اینتل و ای ام دی به قدری زیاد است که به هیچ وجه نمی‌توان آن را نادیده گرفت. با گذشت زمان نیز می‌بینیم که شرکت اینتل مستعد آسیب‌پذیری‌های بیشتری خواهد بود و شاید برای پر کردن خلاهای امنیتی، مقدار کمی از پرفورمنس پردازنده‌های این شرکت کاسته شود. احتمال دارد این موضوع باعث شود تا ای ام دی سهم بیشتری از بازار را در اختیار بگیرد و محققین و پژوهشگران حوزه امنیت IT تمرکز خود را روی پردازنده‌های AMD نیز افزایش دهند.

منبع: Tom’s Hardware

بیشتر بخوانید:

• بررسی تعداد هسته در برابر سرعت کلاک

• آشنایی با شیوه نامگذاری پردازنده‌های اینتل

• تفاوت کارت گرافیک های تولید شده توسط کمپانی های مختلف

• چقدر باید برای کارت گرافیک هزینه کرد؟