آشنایی با پنل‌های مانیتور: تفاوت پنل‌های IPS،VA و TN در چیست؟

یکی از نیازهای اساسی هر کاربر کامپیوتر، یک مانیتور مناسب برای دریافت یک تصویر خوب و قابل قبول است. اکثر افراد اطلاعات مختصری درباره مانیتورها مانند ابعاد و رزولوشن‌های مختلف یا حتی مات و براق بودن صفحه نمایش‌ها، نرخ به‌روز‌رسانی تصویر (Refresh Rate) و قابلیت‌هایی مانند HDR دارند اما این اطلاعات در زمان خرید مانیتور می‌تواند باعث سردرگمی شما شود.

یکی از اصلی‌ترین قطعات مانیتورها نوع پنل آنها است که بیانگر این است که عملکرد هر مانیتور چگونه بوده و برای انجام چه اموری مناسب است. پنل مانیتورها معمولاً در 3 دستهIPS  ، TN  و  VA تقسیم می‌شوند که در این مقاله از اگزوگیم به مزایا و معایب هریک از این پنل‌ها می‌پردازیم.

پنل‌های TN(Twisted Nematic): قدیمی‌ترین نوع پنل‌ها

پنل‌های VA  (Vertical Alignment): این پنل توسط سامسونگ ابداع شد و دارای ترازبندی‌های عمودی و زاویه دید مشابه IPS است.

پنل‌های IPS (In-Plane Switching): این اصطلاح توسط ال جی ابداع شد و از مزایای اصلی آن زاویه دید فوق‌العاده است.

تمامی این نام‌ها به نحوه‌ی تراز شدن مولکول‌ها در داخل LCD (صفحه نمایش کریستال مایع) و نحوه تغییر آنها هنگام نمایش تصویر اطلاق می‌شود. تمامی مانیتورها این مولکول‌ها را برای ارائه تصویر تغییر می‌دهند. اما نحوه انجام این کار به شدت می‌تواند بر تصویر و زمان پاسخگویی تأثیر گذار باشد.

پنل‌های TN(Twisted nematic): پنل‌های TN اولین مانیتورهای صفحه تخت بودند که تولید انبوه شدند. این پنل‌ها کمک کردند تا "لوله‌های پرتوی کاتدی" (CRT) که امروزه به مقدار زیاد تولید و استفاده می‌شوند، پا به عرصه ظهور بگذارند. در سالیان متوالی این نوع از نمایشگرها از محبوبیت بالایی نزد تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان برخوردار بودند. از خصوصیات پنل‌های TN می‌توان به هزینه تولید پایین و زمان پاسخ دهی نسبتاً قابل قبول اشاره کرد. در این نوع پنل‌ها تغییر حالت سریع پیکسل‌ها باعث حرکت روان‌تر تصاویر می‌شود. برخی از نمایشگرهای TN دارای نرخ به‌روز‌رسانی تصویر بالا Hz)120 و بیشتر( هستند و می‌توانند جابه‌جایی تصویر بسیار نرم و روانی را برای بیننده به ارمغان آورند.

پنل‌های جدید TN از نمونه قبلی خود بهتر هستند اما فناوری این پنل‌ها هنوز هم از اشکالاتی مانند زاویه دید محدود به ویژه در محور عمودی رنج می‌برند. این نوع از پنل‌ها توانایی تولید رنگ بالایی ندارند و بیشتر آنها قادر به تولید رنگ 24 بیت واقعی نیستند. در واقع این پنل‌ها برای شبیه سازی درست سایه‌ها به عمل درهم آمیزی رنگ‌ها روی میاورند و همین عمل باعث پایین آمدن کنتراست تصویر می‌شود. یکی دیگر از ایرادات این نوع پنل‌ها مربوط به زوایای دید محدود می‌باشد که معمولاً شامل 170 درجه افقی و 160 درجه عمودی است که در مقایسه با انواع دیگر پنل‌ها کمتر می‌باشد. با توجه به این زوایا، هنگام تماشای مانیتور از کنار و بالا با مشکل تغییر در رنگ‌ها مواجه خواهید شد.

این نوع از پنل‌ها اگر در مانیتورهایی که در اندازه‌های بزرگ‌تر تولید می‌شوند، مورد استفاده قرار گیرند، حتی اگر شما روبه وی آن بنشینید باز هم در کناره‌های تصویر تغییر رنگ مشاهده می‌کنید. با توجه به این ایرادات در نمایش رنگ‌ها، استفاده از این نوع مانیتورها برای انجام پروژه‌هایی نظیر طراحی و عکاسی توصیه نمی‌شود. از سوی دیگر به دلیل داشتن نرخ به‌روزرسانی تصویر بالا و زمان پاسخگویی مناسب با قیمتی کمتر از پنل‌های VA و IPS ، استفاده از این پنل‌ها در مانیتورهای گیمینگ بالاست. مانیتورASUS VG278QR یک نمونه از مانیتورهای گیمینگ دارای پنل TN است که نرخ به‌روز‌رسانی تصویر 165Hz و زمان پاسخگویی 0.5 میلی ثانیه دارد.

پنل‌های VA  (Vertical Alignment):

این نوع از پنل‌ها نوعی تلفیق از IPS و TN  است و این نوع نمایشگرها بهترین نسبت کنتراست را ارائه می‌دهند. به همین دلیل، تولیدکنندگان تلویزیون از آنها به طور گسترده استفاده می‌کنند.

از دیگر مزیت پنل‌های VA می‌توان به زاویه دید و توانایی تولید رنگ بهتر به نسبت پنل‌های TN اشاره کرد، که به لطف این توانایی، این نوع مانیتورها در مقایسه با مانیتورهای دارای پنل TN، انتخاب بهتری برای پروژه‌های حرفه‌ای گرافیک می‌باشند. مانیتورهای دارای پنل VA برای نمایش دادن رنگ سیاه فیلتر رنگ را به گونه‌ای اعمال می‌کنند تا کمترین میزان نور را از پس زمینه عبور دهد و اغلب این کار را به خوبی انجام می‌دهند. این نوع مانیتورها همچنین نسبت به تغییر رنگ‌ها در لبه‌های نمایشگر حساسیت کمتری دارند.

اما از نظر زاویه دید،VA  نمی‌تواند با صفحات IPS رقابت کند چرا که روشنایی صفحه در این نوع پنل‌ها براساس زاویه‌ای که شما مشاهده می‌کنید، می‌تواند متفاوت باشد. از مهم‌ترین ضعف‌های این نوع نمایشگرها سرعت پاسخگویی پایین در پیکسل‌ها است و باعث تار شدن تصویر در حرکت‌های سریع می‌شود. درواقع مدل های ضعیف این پنل‌ها برای کارهایی از قبیل بازی کردن مناسب نمی‌باشند و بیشتر برای علاقه‌مندان به تماشای فیلم و انجام کارهای روزمره پیشنهاد می‌شود. البته تغییراتی در مدل های گران‌ قیمت‌تر این پنل صورت گرفته و مشکلات آن‌ تا حد زیادی رفع شده‌اند؛ حتی در حال حاضر، یکی از برترین مانیتور های 43 اینچی قابل تهیه در اگزوگیم یعنی مانیتور ASUS ROG STRIX XG43VQ با ویژگی هایی مانند زمان پاسخگویی 1 میلی ثانیه، نرخ به روز‌رسانی تصویر 120Hz و پشتیبانی از HDR از پنل VA استفاده می کند. اگر در این مانیتور فوق عریض 43 اینچی از پنل TN استفاده می‌شد، احتمال تغییر رنگ تصویر در گوشه های مانیتور بالا می رفت.از دیگر مانیتور های گیمینگ با پنل VA می توان به COOLER MASTER GM27-CF هم اشاره کرد.

پنل‌های IPS (In-Plane Switching):

نواوری IPS برای بهبود محدودیت‌های پنل‌های TN از جمله تولید ضعیف رنگ و زاویه دید محدود، توسعه یافته است. در نتیجه، پنل‌های IPS در هر دو زمینه بسیار بهتر از سری TN هستند.

پنل‌های IPS دارای زاویه دید بسیار بالاتری نسبت به VA و TN هستند. این بدان معناست که شما می‌توانید پنل‌های IPS را از تمامی زوایا مشاهده کرده و تولید رنگ دقیق آن را ببینید. بر خلاف پنل‌های TN و VA ، هنگامی که از زوایای مختلف تصویر را مشاهده می‌کنید، تغییر رنگ بسیار کمی را شاهد خواهید بود. سرعت پاسخگویی در این پنل‌ها بالا بوده و در حین کار کردن با آن شاهد کنتراست بهتر و تاری کمتر در حرکت سریع تصاویر خواهید بود. به دلیل وجود رزولوشن‌های متفاوت، قیمت به نسبت قابل قبول، و همچنین عملکرد مناسب در نمایش رنگ‌ها، این دسته از پنل‌ها نه تنها برای پروژه‌های گرافیکی حرفه‌ای عالی عمل می‌کنند، بلکه گزینه‌ای جذاب برای کاربردهای دیگر از جمله گیمینگ و کارهای روزمره محسوب می‌شوند. از مانیتورهای گیمینگ با کیفیت IPS که در زمان نگارش این مقاله در اگزوگیم موجود هستند، می‌توان ASUS TUF GAMING VG27AQL1A را نام برد که با ویژگی‌هایی مثل زاویه دید 178 درجه، نرخ به‌روز‌رسانی تصویر 170Hz و زمان پاسخگویی 1 میل ثانیه می‌تواند انتخاب مناسبی برای هر گیمر سخت پسند باشد. 

                               لپ تاپ سمت راست دارای پنل IPS و لپ تاپ سمت چپ دارای پنل TN است.      

حرف آخر

همه پنل‌های نام برده دارای ضعف مشترکی هستند و از نوعی مشکل تأخیر رنج می‌برند. تأخیر اولین مشکلی بود که از زمان پنل‌های TN برای اولین بار ظاهر شد و سال‌هاست که مانیتورهای IPS و VA را آزار می‌دهد. اما فناوری به جلو رفته است و با بیشتر شدن نرخ به‌روز‌رسانی تصویر این ضعف تا حد قابل قبولی بهبود یافته، اما هنوز به طور کامل برطرف نشده است. نور پس زمینه نامناسب مسئله دیگری است که در تمامی انواع پنل پیدا خواهید کرد. این ضعف اغلب به کیفیت ساخت کلی محصول مربوط می‌شود - مدل‌های ارزان قیمت در کنترل کیفیت صرفه جویی و از پنل‌های ارزان‌قیمت‌تری استفاده می‌کنند تا در هزینه‌های تولید هم صرفه جویی شود؛ بنابراین، اگر به دنبال یک مانیتور ارزان هستید، باید خود را برای نور زمینه کم و نرخ به‌روز‌رسانی تصویر پایین آماده کنید و قطعاً با صرف هزینه بالاتر، کیفیت به‌مراتب بهتری را در اختیار خواهید داشت.

پنل‌های VA در نقطه‌ای میان پنل‌های IPS و TN قرار دارند و مانیتور‌هایی با پنل‌ با‌کیفیت آن را می‌توان بهترین گزینه قابل تهیه برای گیمرهایی دانست که هم به زاویه دید و گستره رنگ‌ها اهمیت می‌دهند و هم نرخ به‌روزرسانی تصویر بالا و زمان پاسخگویی مناسب برایشان مهم است. پنل‌های TN جدیدتر بهبودهایی در زاویه دید داشته‌اند اما متاسفانه همچنان مشکل آنها کاملا حل نشده است. پس اگر زاویه دید اهمیت چندانی برای شما ندارد و سرعت پاسخگویی در اولویت‌هایتان است، می‌توانید از مانیتورهای دارای پنل TN استفاده کنید. پنل‌های IPS بهترین گستره رنگ و زاویه دید را در میان این پنل‌ها دارند و می‌توان آنها را مناسب‌ترین گزینه برای طراحان گرافیک و عکاسان دانست. در مجموع باید گفت که بررسی مزایا و معایب انواع مانیتور و مقایسه این ویژگی‌ها با هم می‌تواند دید شما را برای خرید مناسب‌ترین گزینه با توجه به مورد استفاده بازتر کند.

نظر شما در رابطه با پنل‌های مختلف چیست و چه تجربه‌ای در کار با آنها در استفاده‌های مختلف دارید؟ نظرات و تجربه‌های ارزشمندتان را در بخش نظرات با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید.