آموزش اورکلاک کردن رَم
همانطور که پیش از این در این مقاله توضیح داده شد، رَم کامپیوتر شما قادر است با سرعتی بیش از چیزی که سازندگان برای آن در نظر گرفتهاند فعالیت کند. پیش از این توضیح دادیم که برای افزیش سرعت رَم، نیاز به اعمال کردن یک سری تغییرات در بایوس(BIOS) سیستم و همچنین امتحان کردن نتیجه نهایی دارید. اما این پایان کار نیست و ما در این مقاله سعی داریم روند کامل اورکلاک کردن رم را شرح دهیم، با اگزوگیم همراه باشید.
چیزهایی که پیش از شروع پروسه باید بدانید
کار کردن با رم کمی دشوارتر از کار کردن با قطعاتی همچون کارت گرافیک و پردازنده مرکزی است، با اینحال، اورکلاک کردن هر یک از این دو ممکن است باعث شود سیستم خنککننده شما از پس خنک کردن کامپیوتر بر نیامده و در نتیجه دچار مشکل شوید، این در حالی است که اورکلاک کردن رم، از آنجایی که این قطعه به صورت کلی حرارت کمی تولید میکند، کار امنتری است. تمامی برنامهها برای فعالیت نیاز به رم دارند، چرا که اطلاعات مربوطه به هر کدام آنها قبل از رسیدن به پردازنده، در رم جمعآوری میشود، در این بین برنامههایی که میزان اطلاعات بسیاری به کار میبرند میتوانند فشار زیادی به رم وارد کنند. بنابراین اورکلاک کردن رم علاوه بر افزایش کارایی سیستم، کارکرد یک سری از برنامههای خاص همچون بازیها را تا حد قابل توجهی دستخوش تغییر میکند. این کار باعث میشود بازیها نرخ فریم بهتری داشته باشند و از همه مهمتر، از تاخیر در بخشهایی از بازی که وابسته به انتقال اطلاعات از رم به پردازنده هستند جلوگیری کند.
سرعت رم معمولا با واحد "مگاهرتز" اندازهگیری میشود. آخرین نوع رم، یعنی DDR4 سرعتی بین 2133 تا 2400 مگاهرتز دارد. جدا از این، بیش از 20 زمانبندی دیگر در حافظه کامپیوتر وجود دارند که مشخص میکنند اطلاعات با چه سرعتی از رم انتقال داده میشوند. با اینکه معمولا برای هر یک از آنها واحد خاصی استفاده میشود، مجموع آنها را معمولا با نام مخفف CAS شناسایی میکنند. برای مثال، یک رم ممکن است دارای سرعت کلی 3200مگاهرتز CL16 باشد.
حافظه کامپیوتر از طریق تراشهای به نام Serial Presence Detect (SPD) با بقیه قطعات سیستم ارتباط برقرار میکند. از طریق همین تراشه است که رم دستگاه یک سری دستورعمل خاص برای نحوه و زمانبندی کارکرد BIOS ارسال میکند که به عنوان JEDEC شناخته میشود. این دستورعملها توسط شرکت سازنده اعمال میشوند و در تمامی رمهای DDR4 وجود دارند. اما شرکت اینتل راهی برای دور زدن این روند و افزایش نسبی سرعت رم پیدا کرده است. در این طریق، اطلاعات از طریق یک تراشه دیگر به نام XMP منتقل میشود که با سرعت بیشتری فعالیت میکند. اگر رمی خریداری کنید که سرعت آن 2400 مگاهرتز تخمین زده شده، به احتمال زیاد یک تراشه XMP نیز در آن وجود دارد. به طور خلاصه، XMP به شما اجازه میدهد رم خود را از طریقی که سازندگان در نظر گرفتهاند، اورکلاک کنید. اما مسئله اینجاست که به دلایل مختلف، این اورکلاک چندان کارآمد نیست و راه تاثیرگذارتری به جای آن وجود دارد.
دلیل این موضوع نیز این است که XMP از نهایت قدرت رم شما استفاده نمیکند و قرار دادن آن در رم، بیشتر جنبه تبلیغاتی داشته و به سازندگان اجازه میدهد ساخته خود را با قیمت بیشتری به فروش برسانند. برای مثال، رم شما معمولا با میزان مشخصی برق فعالیت میکند که برای نوع DDR4 معمولا چیزی بین 1.350 ولت است، اما شما میتوانید این میزان را کمی افزایش دهید، کاری که سازندگان برای کیتهای پرسرعتتر انجام میدهند. از این گذشته، سازندگان در طراحی XMP به گونهای عمل میکنند که افزایش سرعت آن تنها برخی از زمانبندیها را تحت تاثیر قرار میدهد و بقیه چیزها مربوط میشود به مادربرد سیستم که معمولا به درستی جواب نمیدهد. بنابراین ممکن است فعال کردن XMP هیچ تاثیر خاصی بر روی سرعت رم شما نگذارد.
چگونه برترین زمانبندیها را برای رم مشخص کنیم
با اینکه اورکلاک کردن رم عملی بیضرر است، انجام دادن آن ممکن است برای برخی کمی دشوار به نظر برسد. اگر دارای یک سیستم AMD Ryzen هستید، این پروسه برایتان راحتتر خواهد بود چرا که برنامهای مخصوص این سیستمها وجود دارد تحت نام Ryzen DRAM Calculator که درصد زیادی از کار را انجام میدهد. این برنامه باعث میشود از بسیاری آزمون و خطاها فارق شوید و همچنین باعث میشود بتوانید رم را از سلطه تنظیمات اتوماتیک مادربرد برهانید. البته این برنامه برای سیستمهای اینتل نیز کارایی دارد و تِستر حافظه تعبیه شده در آن نیز بر روی سیستم کار میکند. بنابراین حتی اگر دارای سیستم AMD نیستید هم باز نیاز به دانلود کردن این برنامه دارید.
برنامه را باز کنید و اگر از سیستم AMD استفاده میکنید ورژن خود را مشخص کرده (اگر از اینتل استفاده میکنید گزینه Ryzen 2 Gen را انتخاب کنید.) و نوع حافظه رم خود را نیز مشخص کنید. اگر نوع رم خود را نمیدانید، میتوانید با جستجوی شماره کیت رم خود (RAM kit part number) آن را پیدا کنید.
سپس بر روی کلید بنقش رنگ "R – XMP" در پایین صفحه کلیک کنید تا برنامه بتواند پروفایل XMP شما را بارگذاری کند. سپس کلید "Calculate Safe" را کلیک کنید تا برنامه زمانبندیهای مناسب سیستم شما را حساب کند. شما میتوانید با انتخاب گزینه " Compare Settings" تفاوت زمانبندیهای جدید با زمانبندیهای XMP خود را مشاهده کنید، در این صورت متوجه خواهید شد که تمامی زمانبندیها کمی بهبود پیدا کردهاند.
حالت "SAFE" معمولا همیشه کار میکند و مشکلی نیز با میزان ولتاژ مصرفی رم نخواهد داشت. اما احتمال کارایی حالت "FAST" پایینتر است و ممکن است اغلب اوقات جواب ندهد، خصوصا اینکه در این حالت معمولا به ولتاژ برق بیشتری نسبت به میزان عادی رم نیاز خواهید داشت. برای فراموش نکردن این دستورالعملها، این صفحه را در دستگاه دیگری در دسترس داشته باشید، چرا که لازم است این تنظیمات را در بایوس سیستم خود اعمال کنید.
چگونه رم خود را در بایوس اورکلاک کنید
سیستم خود را خاموش کرده و وارد حالت بایوس کنید. معمولا برای اینکار لازم است که در زمان روشن شدن سیستم دکمه delete یا دکمهای دیگر را مدام فشار دهید. برای پی بردن به اینکه سیستم شما چگونه وارد حالت بایوس میشود، میتوانید با توجه به مدل سیستم در اینترنت جستجو کنید. پس از این، تصویری همچون این روبرویتان ظاهر میشود.
بخش مربوط به حافظه (Memory) را پیدا کنید. برای شروع، پروفایل XMP خود را بارگذاری کنید. مطمئن شوید که فرکانس مطابق دلخواهتان باشد. قابل ذکر است که اگر حتی قصد تغییر زمانبندیها را ندارید، به احتمال زیاد میتوانید با نگه داشتن زمانبندیهای فعلیتان نیز فرکانس را افزایش دهید. (خصوصا در سیستمهای اینتل.)
باید یک بخش دیگر برای کنترل زمانبندیها وجود داشته باشد، آن را باز کنید.
حال زمانبندیهایی که پیش از این توسط DRAM Calculator انجام شده بودند را جایگزین زمانبندیهای فعلی کنید. در نظر داشته باشید که تمامی گزینهها را به درستی وارد کنید، چرا که ترتیب آنها ممکن است با ترتیبی که در برنامه استفاده شده است متفاوت باشد.
سیستم اِیسوس من قادر بود نام کامل بسیاری از زمانبندیها را نمایش دهد. در زیر لیست زمانبندیهای اصلی و اصطلاحات مربوطهشان نوشته شده:
tCL _ Primary CAS Latency
tRCDRD _ RAS to CAS Read Delay
tRCDWR _ RAS to CAS Write Delay (گاهی اوقات این گزینه همراه با گزینه قبلی گروهبندی میشود.)
tRP _ RAS Precharge (PRE) Time
tRAS _ RAS Active (ACT) Time
بقیه گزینهها همسان هستند.
برای سیستمهای اینتل لازم است حداقل زمانبندیهای اصلی را وارد کرده و بقیه را در حالت اتوماتیک رها کنید. اگر مایل باشید میتوانید زمانبندیهای تکمیلیای که برنامه ارائه داده است را نیز وارد کنید. اگر احتمالا حالت اتوماتیک برایتان جواب نداد، تمامی زمانبندیها را به صورت دستی وارد کنید.
وقتی کارتان با این بخش به پایان رسید، به سراغ بخش مربوط به کنترل ولتاژ بروید. بهتر است که ولتاژ پیشنهادی برنامه DRAM را اعمال کنید. این برنامه ولتاژهای ناامن را با رنگ قرمز نشان میدهد، اما معمولا هر رقم زیر 1.450 امن است. اگر از سیستم رایزن استفاده میکنید، بهتر است ولتاژ پیشنهادی در SOC را وارد کنید که باعث میشود بخش مربوط به کنترل حافظه در پردازنده روشن شود. تنظیمات را ذخیره کنید و از بایوس خارج شوید (در سیستمهای ایسوس معمولا اینکار با دکمه f10 انجام میشود.) کامپیوترتان پس از این ریستارت خواهد شد، بعد از ورود به ویندوز، به سراغ مراحل بعد بروید.
اگر سیستم بالا نیامد چهکار کنم؟
اگر کامپیوترتان روشن نشد، به احتمال زیاد سیستم در انجام پروسه تِست انرژی داخلی (POST) ناموفق مانده است. معمولا پس از یک مکث 30 ثانیهای، بایوس وارد حالت Safe Mode شده و تنظیمات اتوماتیک خود را بازیابی میکند. شما میتوانید قبل از رساندن ولتاژ حافظه به میزان پیشنهاد شده، آن را به 25 میلیولت (0.025v) برسانید. همچنین اگر دارای سیستم رایزن هستید، میتوانید ولتاژ SOC را اندکی بالا ببرید. چرا که ورژنهای اول و دوم رایزن معمولا در زمینه اورکلاک کردن رم کمی سختتر هستند. گفتنی است که اینتل شامل بخش SOC نیست و احتمال کار نکردن آن نیز پایین است.
اگر کامپیوترتان وارد حالت Safe Mode نشد جای نگرانی نیست. به احتمال زیاد بایوس شما این ویژگی را ندارد. بنابراین مجبور هستید CMOS خود را شخصا پاکسازی کنید. این معمولا یک نوع باتری در مادربرد است که میتوانید از جا درآورده و دوباره متصل کنید. در غیر این صورت یکی از پینهای پنل جلویی است. برای آشنایی با آن میتوانید نگاهی به کتابچه راهنمای مادبرد خود بیاندازید. شما باید توسط یک پیچگوشتی یا قیچی دو پین را به هم متصل کنید تا تماس الکتریکی بین آنها برقرار شود. پس از این کامپیوتر به حالت عادی برخواهد گشت.
مطمئن شوید که اورکلاک پایدار است
پس از اینکه وارد ویندوز شدید، باید مطمئن شوید که اورکلاک پایدار است یا خیر. برنامه DRAM یک بخش به نام “MEMBench” داراست که میتواند برای این کار استفاده شود. گزینه mode را روی حالت Custom قرار داده و Task Scope را نیز به 400 برسانید. سپس کلید Max RAM را در پایین صفحه انتخاب کنید. حال رم شما 4 بار تست خواهد شد تا مشکلات احتمالی آن مشخص شوند. بر روی کلید Run کلیک کرده و کمی صبر کنید تا پروسه تست کردن به پایان برسد. برای من که از رمی 32گیگابایتی استفاده میکنم این پروسه کمتر از 10 دقیقه طول کشید.
اگر هیچ مشکلی وحود نداشت، میتوانید جاهطلبانهتر رفتار کرده و حالت FAST را نیز امتحان کنید. این همه آنچیزی است که اورکلاک رم مینامند، مجموعهای از دستورالعملها و آزمونو خطا و سپس صبر کردن برای پایان کار MEMBench.
این کارها که به پایان رسید، اگر میخواهید صد در صد مطمئن شوید که اورکلاکتان کاملا جواب خواهد داد، میتوانید یک تست شبانه روی آن انجام دهید. Task Scope را روی رقمی بسیار بالا مثل 100.000% بگذارید، سیستم را به حال خود رها کرده و به رختخواب بروید. صبح بعد که کامپیوتر را چک میکنید، اگر باز هیچ مشکلی تشخیص داده نشده بود، میتوانید اطمینان کامل داشته باشید که اورکلاکتان کارآمد بوده است. اگر این قدم آخری را انجام ندهید، بدترین اتفاقی که ممکن است رخ دهد این است که هر از گاهی در زمان کار با سیستم با یک صفحه آبی یا یک کِرَش عادی روبرو شوید. مشکلاتی که در حالت عادی نیز ممکن است گاهی رخ دهند، مگر این که دارای حافظه ECC باشید.
کارایی رم و سیستم خود را بسنجید
اگر از انجام پروسههای این چنین لذت میبرید و میخواهید متوجه شوید سیستمتان در شرایط مختلف تا چه حد کارایی دارد، میتوانید برنامه UserBenchmark را دانلود کرده تا سرعت کارایی تمام قطعات کامیپوتر شما، از جمله رمتان را بسنجد. برنامهای همسان این مخصوص فعالیتهای گیمینگ نیز تحت نام Unigine Superposition وجود دارد. البته از آنجایی که چنین برنامههایی چندان دقیق فعالیت نمیکنند میبایست انواع تستهای مختلف را چندین بار انجام دهید تا به جوابهای مدنظر خود برسید.
فروشگاه اگزو گیم عرضه کننده تمامی تجهیزات و کالاهای گیمینگ است و همچنین در کنار آن، خدماتی نظیر مشاوره رایگان فنی نیز به گیمرهای ایرانی ارائه میدهد. برای دریافت مشاوره و یا هرگونه سوالی میتوانید با شماره ۸۸۹۴۶۵۶۱ تماس گرفته و یا به بخش دایرکت اینستاگرامِ اگزو گیم مراجعه کنید.
برای ارسال دیدگاه ابتدا باید وارد شوید.